John D. Rockefeller przeszedł do historii jako bezkompromisowy przedsiębiorca i twórca potęgi Standard Oil. Na swojej monopolistycznej działalności dorobił się fortuny, która nawet wedle dzisiejszych szacunków czyni z niego najbogatszego człowieka w historii. To przysporzyło mu wielu wrogów. Jednocześnie był bardzo religijnym człowiekiem, a zdobyte pieniądze zaczął po latach dzielić z innymi, podążając ścieżką filantropii, podobnie jak wielu innych sławnych inwestorów, którzy dorobili się fortuny.
Dzieciństwo i rodzinne sekrety
John Davison Rockefeller przyszedł na świat 8 lipca 1839 roku w Richford, jako drugie z sześciorga dzieci Rockefellerów. Jego ojciec, William Avery Rockefeller był handlarzem, a wedle niektórych źródeł i hochsztaplerem, wędrującym po okolicy i sprzedającym eliksir mający rzekomo leczyć nowotwór. Matka przyszłego przedsiębiorcy, Eliza Davison, była oddaną baptystką poświęconą budowaniu ogniska rodzinnego.
Rodzice Johna nauczyli go gospodarności i szacunku do pieniędzy. Swój pierwszy interes zrobił w wieku 7 lub 8 lat, kiedy odsprzedał z zyskiem powierzone mu przez matkę indyki, które otrzymał od niej jako pisklęta. Po paru latach zarobione na handlu pieniądze pożyczył sąsiadowi i kiedy po roku otrzymał zwrot razem z siedmioprocentową premią, zrobiło to na nim ogromne wrażenie. Postanowił, że zajmie się w życiu pomnażaniem pieniędzy. Drugim jego celem było dożycie stu lat. Za radą ojca, chłopiec zaczął notować wszystkie swoje przychody i wydatki. Od najmłodszych lat pasjonował się księgowością i skrupulatnie notował wszystkie transakcje, jakich dokonywał. W jego księgach znaleźć można nawet zapisy jednocentowych datków na kościół, czy wydatki na kwiaty dla jego przyszłej żony.
Kiedy John miał dziesięć lat, rodzina Rockefellerów przeprowadziła się do Owego. Było to wymuszone sytuacją, ponieważ jego ojciec został oskarżony o gwałt. Po dwóch latach rodzina znowu się przeprowadziła, tym razem do Cleveland, które miało się stać jednym z centrów przemysłu Stanów Zjednoczonych. W 1955 roku William Avery Rockeffeler opuścił rodzinę i rozpoczął życie bigamisty, poślubiając młodszą od siebie o 25 lat Margaret Allen, pod nazwiskiem William Levingston. Mimo to do śmierci swojej pierwszej żony był z nią w związku małżeńskim. Życie osobiste ojca Rockefellera było skandalem w prasie amerykańskiej. Brat Johna, Frank, opublikował oświadczenie dementujące te plotki. Sam twórca Standard Oil nigdy nie odniósł się do tej kwestii.
Początki przedsiębiorcy i budowa potęgi Standard Oil
Podążając za radą ojca, John Rockefeller nie zamierzał studiować. Uczęszczał do szkoły zawodowej, w której przyswoił sobie podstawy rachunkowości, prawa oraz bankowości. Przydało mu się to w jego pierwszej pracy, którą podjął w wieku 16 lat. Przez sześć tygodni starał się o zatrudnienie, co nie było wówczas łatwe. 26 września 1855 roku dostał wymarzoną posadę ? został przyjęty do firmy Hewitt & Tuttle jako asystent księgowego. Ta data przeszła do jego osobistej historii i stała się punktem zwrotnym w życiu. Już jako milioner, John D. Rockefeller, świętował ją na równi ze swoimi urodzinami. Kiedy w pracy odmówiono mu żądanej podwyżki (proponowana była dla niego za mała), odszedł z firmy i postanowił założyć własną działalność. Kapitał uzyskał z własnych oszczędności, część pożyczył także od swojego ojca (na 10%!). Założył spółkę handlującą zbożem razem ze swoim partnerem Mauricem Clarkiem. Dopiero potem zainteresował się przemysłem naftowym.
W 1962 roku po przeanalizowaniu szans i zagrożeń, partnerzy zdecydowali się zainwestować w rafinerię planowaną przez chemika Samuela Andrewsa. W tamtych czasach przemysł naftowy dopiero się rozwijał i był obarczony dużym ryzykiem. Również spółka Rockefellera została tym dotknięta ? partnerstwo musiało zostać rozwiązane, a fabryka sprzedana. Niezrażony niepowodzeniem John Rockefeller odkupił udziały od braci Clark i stworzył przedsiębiorstwo z Andrewsem. Później spółka przejęła rafinerię stworzoną przez brata Johna, Williama.
Rozwój firmy doprowadził w 1970 roku do założenia Standard Oil Company. Nowe przedsiębiorstwo kontrolowało wówczas 10% przeróbki ropy naftowej w Stanach Zjednoczonych.
Dzięki korzystnym umowom z dostawcami, zaczęło się dynamicznie rozwijać. Szczególnie owocny dla firmy był początek lat 70-tych. Mimo skandalu związanego z wyjściem na jaw umów pomiędzy głównymi rafineriami i przewoźnikami kolei, w który była zamieszana, udało się jej wyjść na prostą. Poprzez zastraszanie konkurentów i wykorzystanie ich finansowej słabości po krachu giełdowym w 1973 roku, Rockefellerowi udało się w tym czasie przejąć 22 z 26 konkurentów. Całe wydarzenie przeszło to do historii pod określeniem ?Cleveland Massacre?.
W wieku 42 lat John Rockefeller założył Standard Oil Trust. Było to praktyczne ze względu na to, że firma po wielu przejęciach rozrosła się na tyle, że ciężko było nią zarządzać na szczeblu centralnym ze względu na różne prawo w poszczególnych stanach USA. Aby oszczędzić pieniądze, spółka nie zajmowała się jedynie przetwórstwem ropy naftowej, ale również produkcją innych związanych z tym towarów ? m.in. własnych baryłek. Standard Oil budował również własne rurociągi. Na swoim szycie firma kontrolowała 95% przemysłu rafineryjnego w Stanach Zjednoczonych. Nic więc dziwnego, że szybko pojawiły się zarzuty o zawieranie tajnych umów oraz szpiegostwo przemysłowe.
W latach 80-tych XIX wieku Standard Oil wkroczył na rynki Zachodniej Europy i Azji, sprzedając za granicą więcej ropy naftowej niż w USA. Jednak założyciel wielkiego imperium przypłacił to zdrowiem. Cierpiał na załamanie nerwowe i w wieku 40 lat zaczął tracić włosy na całym ciele, co było związane z nadmiernym stresem. Od tego czasu powoli przygotowywał się do przejścia na emeryturę, co uczynił oficjalnie w 1910 roku, w wieku 71 lat. Rok później, na mocy wyroku sądu i oskarżeń o monopol, Standard Oil musiał zostać podzielony na 34 mniejsze spółki.
Życie po pracy
Od czasu przejścia na emeryturę, John Rockefeller całkowicie poświęcił się filantropii. Już we wcześniejszych latach zaczął przeznaczać swoją fortunę na cele społeczne. W 1901 roku założył Rockefeller Institute for Medical Research w Nowym Jorku, który w 1965 zmienił nazwę na Rockefeller University. Założył również fundację swojego imienia, a już od najmłodszych lat wspierał różne instytucje religijne. Ze swoją żoną (Laurą Celestia (?Cettie?) Spelman), którą poznał jeszcze w szkole i poślubił po ośmiu latach w wieku 25 lat, miał pięcioro dzieci, w tym jednego syna, Johna Rockeffelera Jr. Syn sławnego miliardera początkowo również zaangażowany był w działalność Standard Oil, później kontynuował filantropijne dzieło ojca.
John D. Rockefeller cenił sobie zdrowy tryb życia. Nie palił papierosów i nie pił alkoholu. Codziennie po południu odbywał godzinną drzemkę. Z upodobaniem czytał aktualne gazety, jego częstą lekturą była również Biblia. Właściwie do końca swoich dni z zapałem oddawał się grze w golfa. Zamiast publicznych wyjść i przyjęć wolał pójść do kościoła i udzielać się charytatywnie. Niestety, nawet zdrowy tryb życia nie pozwolił mu dożyć upragnionych stu lat ? zmarł 23 maja 1937 roku, w wieku 97 lat.
Anna Grodecka
www.GazetaTrend.pl
