Portfele, na których są zbudowane instrumenty finansowe opisane w niniejszym opracowaniu wykorzystują nieograniczone możliwości, jakie oferuje wiele rynków: kapitałowy, towarowy, nieruchomości, walutowy. W efekcie po zbudowaniu określonego portfela powstaje nowy instrument finansowy. Ma on inny charakter niż poszczególne składniki portfela, na którym jest on zbudowany – i zaczyna on "żyć swoim życiem". Określany jest mianem produktu strukturyzowanego.
Zysk finansowy generowany przez produkt strukturyzowany jest zależny od kształtowania się wartości składników koszyka aktywów, na których taki instrument jest oparty. Mogą to być: kursy papierów wartościowych, wartości indeksów giełdowych, kursy walut obcych, ceny surowców, stopy procentowe itd.
Zróżnicowana paleta aktywów, jakie znajdują się w portfelach produktów strukturyzowanych daje wysoki potencjał osiągania – nawet ponadprzeciętnych – zysków. Ponadto brak lub ujemna korelacja z rynkiem inwestycji tradycyjnych pozwala na znaczne zmniejszenie a nawet uniknięcie strat, gdy na giełdę papierów wartościowych zawita bessa. W efekcie portfel inwestycyjny zawierający oprócz instrumentów tradycyjnych, produkty strukturyzowane osiąga nową, niejednokrotnie unikalną jakość. Pozwala to inwestorowi w znacznej mierze uniezależnić się od koniunktury na rynku akcji. W świecie finansów produkty strukturyzowane są zaliczane do grupy inwestycji alternatywnych.
Dostęp do wielkich finansów
Poprzez nabywanie produktów strukturyzowanych inwestorzy uzyskują pośrednio dostęp do instrumentów i strategii inwestycyjnych, które są normalnie trudno lub w ogóle niedostępne dla indywidualnych inwestorów lub wymagają dużej wiedzy specjalistycznej w dziedzinie inżynierii finansowej. Instytucje finansowe prześcigają się obecnie w tworzeniu coraz bardziej wyrafinowanych produktów strukturyzowanych opartych nawet na kilkunastu aktywach bazowych, pochodzących z różnych rynków i regionów świata.
Produkty strukturyzowane uosabiają w sobie cechy tradycyjnych produktów bankowych oraz rynków kapitałowych. Z lokaty bankowej odziedziczyły bezpieczeństwo powierzonego kapitału, natomiast potencjał wzrostowy otrzymały z rynku kapitałowego.
Instytucje finansowe wykazują się dużą elastycznością w kreowaniu struktur poprzez dostosowanie ich do różnych potrzeb, możliwości a także poziomów akceptowalnego ryzyka klientów. Każdy produkt strukturyzowany posiada indywidualny, niepowtarzalny charakter. Instrumenty te mogą być emitowane na różne terminy a wypłata zysków może następować na koniec okresu inwestycji lub w trakcie życia produktu. Jedne dają możliwość zarabiania podczas wzrostu wartości aktywów bazowych – inne natomiast podczas spadku lub minimalnych zmian
Kategorie produktów strukturyzowanych
Produkty strukturyzowane funkcjonują najczęściej jako: obligacje, lokaty, fundusze i polisy ubezpieczeniowe. Każdy z nich podlega innym przepisom prawa, co może rodzić różne skutki prawne, także podatkowe.
Obligacja strukturyzowana emitowana na podstawie Ustawy o Obligacjach stanowi połączenie dwóch instrumentów finansowych: obligacji o stałym dochodzie oraz opcji o tych samych terminach zapadalności. Strukturę takiego instrumentu najlepiej prześledzić na przykładzie. Do jego konstrukcji wykorzystamy polską obligację sprzedawaną z dyskontem (zerokuponową) oraz opcję kupna złota (opcja call) notowaną na amerykańskiej giełdzie towarowej. Jak widać mamy tu inwestycje na dwóch różnych geograficznie rynkach: polski i amerykański a także o różnych kategoriach: kapitałowy i towarowy.
Przyjmujemy, że z kwoty 10.000 złotych zostaje przeznaczone 9.500 złotych na zakup obligacji zerokuponowej po aktualnej cenie giełdowej, a za pozostałe 500 złotych po przewalutowaniu na dolary zostaje kupiona opcja kupna opiewająca na złoto, o cenie wykonania 630 USD/oz. Wartość opcji w przyszłości będzie zależeć od cen złota na rynkach światowych. Jeżeli notowania złota obniżą się, opcja będzie bezwartościowa i odwrotnie – wzrost ceny kruszcu spowoduje, że opcja będzie posiadała wartość, stanowiącą w dniu jej zapadalności różnicę między rynkową ceną złota a ceną wykonania opcji. Te dwa scenariusze mają bezpośredni wpływ na wielkość przychodu z produktu strukturyzowanego.
W pierwszym – inwestor otrzymuje tylko kwotę równą wartości nominalnej obligacji 10.000 zł, stanowiącą nominalnie jego początkową inwestycję. W drugim, bardziej pomyślnym scenariuszu, w dniu zapadalności do wypłaty równej wartości nominalnej obligacji jest doliczany przychód z opcji, który jest uzależniony nie tylko od sytuacji na rynku złota ale także aktualnego kursu USD/PLN. Niestety inwestor musi podzielić się zyskiem z instytucją finansową dokonującą konstrukcji takiego produktu. W niniejszym przykładzie został poruszony również problem ryzyka walutowego – istotnego czynnika mającego wpływ na wyniki osiągane w inwestycjach na rynkach zagranicznych. Instytucje finansowe tworzące takie produkty często przejmują ryzyko walutowe na siebie, co jednak wiąże się z mniejszym udziałem inwestora w zyskach. Produkty takie są określane mianem quanto. Obligacje strukturyzowane mogą być przedmiotem obrotu giełdowego. Wówczas mają zastosowanie również przepisy Ustawy o Ofercie Publicznej.
Lokata strukturyzowana to depozyt z wbudowanym instrumentem pochodnym, proponowana klientom przez banki w oparciu o Prawo Bankowe. – Wypuszczając na rynek lokatę strukturyzowaną bank zakupuje na rynku instrument pochodny (opcję lub swap) nie zaś cały, opakowany produkt, jak to jest w przypadku obligacji strukturyzowanej. Jednocześnie od otwarcia lokaty bank nie pobiera prowizji, co ma miejsce zazwyczaj przy obligacjach strukturyzowanych – mówi Wioletta Kociszewska, Structured Product Manager z Banku BPH.
Lokata strukturyzowana prócz pełnego zwrotu kapitału na dzień zapadalności posiada zazwyczaj zagwarantowaną minimalną rentowność oraz charakteryzuje się prostą formułą naliczania zysku. Instrumenty te mają zwykle niższą w porównaniu z obligacjami partycypację w zmianie wartości aktywa bazowego, co przekłada się na niższy potencjalny zysk, za to częściej oferują minimalne gwarantowane odsetki. Lokaty strukturyzowane nie mogą być przedmiotem obrotu giełdowego.
Fundusze strukturyzowane. Pewna grupa funduszy inwestycyjnych może być zaliczona do produktów strukturyzowanych. Na polskim rynku powstały już fundusze gwarantujące zwrot zainwestowanego kapitału. Zarządzają nimi: KBC TFI, BPH TFI, Pioneer Pekao TFI, CU TFI. Wiele funduszy strukturyzowanych na świecie nie gwarantuje zwrotu zainwestowanego kapitału. Niektóre w swej konstrukcji są podobne do jednostek indeksowych a odróżnia je od nich brak prostego odniesienia do zmian aktywa bazowego, np. indeksu. Tytuły uczestnictwa funduszy mogą być przedmiotem obrotu giełdowego (Exchange Traded Funds, "ETFs"). Przykładem może być notowany na Euronext strukturyzowany fundusz oparty na Nasdaq 100 wyemitowany przez Societe Generale i notowany na Euronext Paris.
Polisy strukturyzowane są emitowane przez ubezpieczycieli w oparciu o Ustawę o Działalności Ubezpieczeniowej. Zyski dla klientów wynikają z inwestycji prowadzonych na różnych rynkach. Ubezpieczyciel gwarantuje, że klient nie straci zainwestowanych pieniędzy w sytuacji, gdy inwestycje przyniosą straty.
Inne produkty strukturyzowane to na przykład certyfikaty, warranty bądź jednostki indeksowe, których przychody są uzależnione bezpośrednio od wartości koszyka aktywów (np. towarów bądź indeksów giełd finansowych). Mogą one dawać gwarancję zwrotu całości lub części zainwestowanego kapitału lub w ogóle nie zwierać takiej gwarancji. Przy braku takiej gwarancji zmiany wartości certyfikatu odzwierciedlają zmiany wartości instrumentów bazowych (trakers). W ujęciu teoretycznym takie certyfikaty stanowią opcje o zerowej cenie wykonania. Przykładami takich produktów są notowane na wielu giełdach światowych certyfikaty oparte na indeksach giełd papierów wartościowych. Są to często produkty typu quanto, tzn. takie, gdzie inwestor nie ponosi ryzyka walutowego. Na przykład notowany na London Stock Exchange certyfikat oparty na indeksie giełdy japońskiej Nikkei 225. W Polsce wiele tego rodzaju produktów oferuje Raiffeisen Centrobank. Niektóre z nich są oparte notowaniach akcji polskich spółek.
Europa i Polska
Największym europejskim rynkiem produktów strukturyzowanych są Niemcy – wartość 261 mld euro. Na Deutche Börse jest notowana największa w Europie ilość tego rodzaju instrumentów – blisko 116 tys. a wartość obrotów w 2006 r. kształtowała się na poziomie 170 mld euro. Zapewne wielkie zainteresowanie naszych zachodnich sąsiadów właśnie tymi instrumentami wynika z ich narodowych cech jak: ostrożność, oszczędność i planowanie przyszłości od dziecka. A produkty strukturyzowane są doskonałym środkiem dla spełnienia takich preferencji.
Oferta produktów strukturyzowanych na polskim rynku zwiększa się z miesiąca na miesiąc. Prym w ich emisjach wiodą banki z kapitałem zagranicznym posiadające bogate doświadczenie w tworzeniu skomplikowanych struktur finansowych oraz międzynarodową sieć oddziałów. Do wiodących banków na polskim rynku w tym zakresie należą: BRE Bank, Deutche Bank, Citibank Handlowy, Bank BPH, Millennium, Raiffeisen, BNP Paribas, BGŻ.
Jednak daleko nam do rozwiniętych rynków światowych. W 2006 r. na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie rozpoczęto notowania pierwszego produktu strukturyzowanego "Magiczna Trójka" w formie obligacji strukturyzowanej wyemitowanego przez Deutsche Bank London.
Doświadczenia rozwiniętych rynków pokazują, że płynność obrotu na giełdzie zależy od: typu produktu, kręgu inwestorów, do których ten instrument jest adresowany, kwotowań składanych przez animatora rynku a także mody na ten instrument.
W najbliższym czasie pojawi się nowy produkt strukturyzowany na rynku polskim – lokata inwestycyjna, którą będzie oferować Expander. Będzie to pierwszy produkt tego typu oferowany przez pozabankową sieć sprzedaży. Expander chce nawiązać współpracę przynajmniej z trzema wiodącymi firmami oferującymi produkty strukturyzowane, które będą oferowane tylko w oddziałach brokera. Planujemy "pakowanie" produktów w lokatę bankową lub polisę na życie. To drugie rozwiązanie jest rzadziej stosowane jednak daje klientom możliwość uniknięcia podatku Belki od zysków, co podnosi atrakcyjność samego produktu.
Potrzeba rozwagi
Porównując lokowanie środków w produkty strukturyzowane z lokatą bankową należy wskazać na większy potencjał osiągania zysków inkorporowany w produktach strukturyzowanych. Niestety występuje tu jednocześnie ryzyko nie uzyskania żadnego przychodu po niejednokrotnie długim okresie zamrożenia środków. Jednak na korzyść produktów strukturyzowanych przemawia niższe ryzyko inwestycyjne niż przy inwestowaniu na rynku akcji.
Zdecydowana większość produktów strukturyzowanych zapewnia wprawdzie zwrot całości zainwestowanego kapitału, nie mniej po kilku latach pierwotna kwota posiada realnie niższą wartość. Dodatkowo należy skalkulować niewykorzystane możliwości inwestowania w inne aktywa oraz inflację.
Inwestując w produkt strukturyzowany nie można ulegać iluzji atrakcyjnego opakowania. Decyzja taka winna być poprzedzona analizą prospektu emisyjnego oraz sprawdzeniem reputacji i wiarygodności kredytowej emitenta, której najlepszą miarą jest ocena ratingowa. Zrozumienie funkcjonowania skomplikowanej konstrukcji produktów strukturyzowanych oraz licznych formuł i obwarowań w zakresie wypłat zysków może być trudne i wymagać znacznej wiedzy z dziedziny finansów. Tu w szczególności nie można przeoczyć żadnej informacji napisanej "drobnym druczkiem".
Niejednokrotnie atrakcyjne dane historyczne podawane przez emitentów mogą nie powtórzyć w przyszłości. Zyski z inwestycji i tak będą zależeć od wielu czynników i zdarzeń, jakie będą miały miejsce w przyszłości – a tak nigdy nie jest wiadoma i pewna. Inwestycje na dalekich egzotycznych rynkach w atrakcyjne aktywa, jak indeksy renomowanych giełd światowych czy strategiczne surowce (ropa naftowa, miedź) czy metale szlachetne są równie ryzykowne i zyskowne jak te, które są notowane na bliższych nam rynkach. Nie można zapominać, że wcześniejsze wyjście z inwestycji w produkt, dla którego nie zorganizowano żadnego rynku może być trudne i nie zawsze możliwe w dowolnym momencie. Należy liczyć się w takiej sytuacji z możliwością poniesienia straty.
Jak widać inwestycje w produkty strukturyzowane wymagają przeprowadzenia dogłębnej analizy zalet i wad tych wehikułów finansowych. Podejmowanie decyzji jedynie na podstawie materiałów marketingowych może w przyszłości przynieść wiele rozczarowania i nieporozumień. Stąd wskazane jest zasięgnięcie porady doradcy finansowego.
{mosgoogle}
Lokując oszczędności w produkt strukturyzowany należy uwzględnić również czynniki natury osobistej, jak: posiadane środki oraz rezerwy finansowe, sytuację finansową, planowane wydatki, awersję na ryzyko i umiejętność akceptowania porażek. Nie bez znaczenia jest sytuacja osobista i rodzinna, wiek i stan zdrowia. Życie jest pełne niespodzianek, stąd należy być zawsze przygotowanym na nie – także finansowo. Bogata oferta rynku produktów strukturyzowanych pozwoli każdemu znaleźć produkt, skrojony dla siebie.
Autorem jest Pan Jan Mazurek
Tekst pochodzi z zasobów firmy Expander
Serdecznie dziękuję za jego udostępnienie.
www.expander.pl
Powrót na górę strony >>> kliknij
Przejdź na bloga >>> kliknij
Przejdź na forumum >>> kliknij
Przejdź do spisu treści porad/artykułów >>> kliknij
