Inwestorzy dokonujący transakcji giełdowych, którzy w 2006 r. osiągnęli zyski, muszą zapłacić podatek giełdowy. Jak rozliczyć dochody ze sprzedaży papierów wartościowych? Ci, którzy osiągnęli zyski na giełdzie, mają prawo obniżyć dochód z tego wynikający. Ministerstwo Finansów uważa, że w ciągu 2?3 lat można zlikwidować podatek od zysków kapitałowych. Według wstępnych szacunków wpływy z tego tytułu w ubiegłym roku wyniosły 2,5 mld zł.

Kiedy rozliczamy dochody ze sprzedaży papierów wartościowych?
Dochody ze sprzedaży papierów wartościowych objęte są 19%-wym podatkiem. W trakcie roku indywidualny inwestor nie musi odprowadzać zaliczek. Po zakończeniu roku podatkowego powinien złożyć zeznanie PIT-38. Do zeznania może być dołączony załącznik PIT/ZG oraz PIT/X.
Do 31 grudnia 2003 r. obowiązywało zwolnienie podatkowe dla dochodów uzyskiwanych na giełdzie. Od 1 stycznia 2004 r. zaczęły obowiązywać regulacje zawarte w art. 30b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Formularz PIT-38 – przeznaczony podatników uzyskujących niektóre dochody kapitałowe
Formularz powinni wybrać podatnicy, którzy uzyskują przychody z objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach, w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, a także z odpłatnego zbycia:
?  papierów wartościowych;
?  pożyczonych papierów wartościowych (tzw. sprzedaż krótka);
?  pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających;
?  udziałów w spółkach mających osobowość prawną.

Zeznanie PIT-38 należy złożyć w terminie do 30 kwietnia 2007 r.
W zeznaniu tym należy wykazać również przychód/dochód uzyskany ze odpłatnego zbycia papierów wartościowych, nabytych przed 1 stycznia 2004 r., z wyjątkiem przychodu:
?  z odpłatnego zbycia nabytych przed dniem 1 stycznia 2003 r. obligacji Skarbu Państwa wyemitowanych po dniu 1 stycznia 1989 r. oraz obligacji wyemitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego po dniu 1 stycznia 1997 r.; 
?  z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, o których mowa w art. 52 pkt 1 lit. b ustawy wymienionej w art. 1, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2004 r., pod warunkiem że papiery te zostały nabyte przed dniem 1 stycznia 2004 r.; 
?  z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, nabytych przed dniem 1 stycznia 2004r.

Jeżeli jednak odpłatne zbycie zostało dokonane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, wówczas i przychody te należy wykazać w zeznaniu PIT-38.

Nie wszystkie kwoty wykazane w PIT-8C należy wykazać w PIT-38
Niektóre mogą być zwolnione z podatku. Ponadto część kosztów należy obliczyć samodzielnie.
W zeznaniu należy wykazać kwoty należne, choćby nie były jeszcze otrzymane. Należy również wykazać przychody uzyskane z obrotu prawami na giełdzie nowojorskiej (NYSE) oraz na giełdach wszystkich innych państw, które w umowach o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu, określają miejsce opodatkowania takich dochodów jako kraj zamieszkania podatnika. Obrót akcjami w kraju, z którym Polska nie podpisała takiej umowy, podlega opodatkowaniu tylko w kraju, w którym przychód faktycznie jest uzyskiwany – wg tamtejszego prawa podatkowego.

Do złożenia zeznania PIT-38 niezbędne będą:
?  odpowiednie formularze, oraz
?  informacje PIT-8c – informacja o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych;
?  inne dowody uzyskania przychodów/dochodów.

Zasady rozliczania się:
–  dochód z akcji kupionych w 2002 r. nie jest opodatkowany
–  dochodem jest różnica między przychodami a kosztami,
–  trzeba zastosować 19%-wy podatek,
–  przepisy dotyczą zbycia w ramach działalności gospodarczej,
–  można uwzględnić podatek zapłacony za granicą,
–  trzeba złożyć roczne zeznanie podatkowe do 30 kwietnia,
–  można rozliczyć się wspólnie z małżonkiem,
–  nie powinno się sumować dochodów z dwóch źródeł,
–  dochodów z giełdy nie rozlicza się na formularzu PIT-37,
–  mają znaczenie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania,
–  właściwy jest urząd według miejsca zamieszkania,
–  nie powinno się samemu wpłacać zaliczki,
–  w rocznym zeznaniu uwzględnia się koszty,
–  w rocznym zeznaniu uwzględnia się podatek zapłacony za granicą,
–  wydatki na karty telefoniczne zalicza się do kosztów,
–  wydatki związane z obsługą rachunku są kosztem.

Dochody lub straty wykazywane w PIT-38:
– ze sprzedaży papierów wartościowych takich, jak np. obligacje lub akcje ? nie muszą być one notowane na giełdzie,
– z tytułu transakcji na instrumentach pochodnych takich, jak opcje, kontrakty terminowe,
– z tytułu zbycia udziałów w spółkach z o.o.
– różnica pomiędzy wartością nominalną akcji w spółkach kapitałowych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo a kosztami uzyskania przychodów.

Określenie dochodu lub straty
Część C zeznania PIT-38 w poz. 19-26 służy do określenia podstawy opodatkowania z tytułu zbycia papierów wartościowych, pochodnych instrumentów finansowych itp. Część tę wypełnia się na podstawie przesłanej do końca lutego przez biura maklerskie i inne instytucje, które prowadzą rachunki inwestycyjne, informacji PIT-8C. Informacja ta zawiera tylko przychody i koszty oraz dochód lub stratę ze zbycia papierów wartościowych, a nie ma w niej kwoty pobranego podatku z tego tytułu. Wynika to z tego, że biura maklerskie nie są płatnikami i nie mają obowiązku pobierania zaliczek na podatek. Dopiero w zeznaniu rocznym PIT-38 podatnik sam musi obliczyć i odprowadzić należny podatek od całości uzyskanych dochodów.

Możliwe jest, że podatnik otrzyma jeden PIT-8C z jednego biura maklerskiego z wykazanym dochodem, a z drugiego ze stratą. Dopiero łączne przychody i koszty określą, czy powstanie dochód do opodatkowania czy strata, którą można rozliczyć w następnych pięciu latach.

Jednak nie tylko informacja PIT-8C jest podstawą wypełnienia rubryk w zeznaniu PIT-38, ale też inne dokumenty dotyczące uzyskanych przychodów i poniesionych kosztów. Będzie tak np. w przypadku przychodów uzyskanych ze zbycia akcji za granicą, na zagranicznych giełdach.

Dochód do opodatkowania z dwóch źródeł ? studium przypadku
Pan ?X? prowadził dwa rachunki inwestycyjne w różnych biurach maklerskich. Z jednego otrzymał PIT-8C, w którym określono, że przychód ze sprzedaży akcji spółki wyniósł 10 000 zł, a koszty stanowiące cenę zakupu i prowizje wyniosły 6 000 zł. W efekcie dochód do opodatkowania wyniósł 4 000 zł. W drugim z otrzymanych PIT-8C ze zbycia akcji innej spółki przychód wyniósł 7 000 zł, przy kosztach 8 000 zł, co w efekcie przyniosło stratę w kwocie 1 000 zł. W zeznaniu PIT-38 podatnik powinien określić łączny dochód do opodatkowania, wynikający z danych z dwóch PIT-8C. Ostatecznie podatnik od łącznej kwoty przychodu powinien odjąć łączną kwotę kosztów i wtedy dochód do opodatkowania wyniesie:
(10 000 + 7 000) – (6 000 + 8 000 zł) = 3 000 zł

Dochód do opodatkowania nabyty w 2002 r. ? studium przypadku
Pan ?Y? otrzymał z biura maklerskiego, które prowadziło jego rachunek inwestycyjny, informację PIT-8C z tytułu zbycia w 2006 r. za cenę 80 000 zł akcji spółki giełdowej, nabytych jeszcze w 2002 r. w ramach puli dostępnej pracownikom (tzw. akcje pracownicze). Z uwagi że nie były to akcje oferowane w ofercie publicznej i były skierowane tylko do pracowników, nie korzystały do końca 2003 r. ze zwolnienia z podatku (zwolnienie od 2004 r. obowiązuje nadal dla akcji, które przed tym dniem byłyby zwolnione, a zostają sprzedane w późniejszym czasie).
Oznacza to, że biuro maklerskie powinno wykazać przychód z tej sprzedaży w PIT-8C w rubryce 41 oraz 51 oraz koszty prowizji maklerskiej z tytułu sprzedaży papierów wartościowych w poz. 42 oraz 52, a także dochód w poz. 53 (stratę w poz. 54). Nie wykazuje natomiast tego przychodu w poz. 55 PIT-8C, gdyż tutaj są wykazywane przychody, o których jednoznacznie nie da się określić, że są zwolnione z podatku (lub które są zwolnione z podatku, czyli nabyte przed 1 stycznia 2004 r.).

Z kolei podatnik powinien przenieść dane z PIT-8C, ale do kosztów uzyskania przychodów ze zbycia akcji pracowniczych może zaliczyć oprócz prowizji maklerskich również cenę, za jaką nabył te akcje poza obrotem publicznym.

Istnieją legalne sposoby obniżenia podatku giełdowego
Inwestorzy, którzy osiągnęli zyski na giełdzie, mają prawo obniżyć dochód z tego wynikający o straty z innych transakcji wykazywanych w PIT-38. Dotyczy to zysków ze sprzedaży np. akcji, ale już nie zysków z tytułu np. dywidend, które nie są wykazywane w PIT-38.

Sposób 1. Pomniejszenie dochodów z giełdy o straty ze sprzedaży udziałów w sp. z o.o. lub SA
Najłatwiejszym sposobem zmniejszenia wysokości podatku giełdowego jest pomniejszenie dochodów z giełdy o straty ze sprzedaży udziałów w spółce z o.o. lub spółce akcyjnej, która nie jest notowana na giełdzie.

W PIT-38 można również pomniejszyć podatek dochodowy
za 2006 rok jeżeli inwestor poniósł straty ze sprzedaży udziałów spółki z o.o. w latach ubiegłych.

Sprzedaż udziałów w sp. z o.o. ? studium przypadku
Pan ?X? zarobił na giełdzie w 2006 r. 200 000 zł (po odliczeniu kosztów ? w tym prowizji, opłat za prowadzenie konta). Podatek wykazany w PIT-38, który powinien zapłacić do końca kwietnia 2007 r., wyniósłby 19% z 200 000 zł, czyli 38 000 zł. Sprzedał on jednak 200 udziałów w rodzinnej spółce z o.o., która od kilku lat ponosiła straty. Nie znalazł innego nabywcy, dlatego zdecydował się sprzedać udziały bratu, który również był wspólnikiem w spółce. Ustalił cenę zbycia za jeden udział według jego aktualnej wartości, tj. 800 zł poniżej ceny nabycia. Tym samym poniósł na transakcji stratę 160 000 zł (pomijamy koszty transakcji ? od transakcji należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych). Po wykazaniu w PIT-38 za 2006 r. 200 000 zł dochodu z gry giełdowej oraz 160 000 zł straty ze sprzedaży udziałów ostateczny dochód wyniósł 40 000 zł, a podatek od tej kwoty 7 600 zł. Dochody z giełdy można też pomniejszyć o straty powstałe przy wnoszeniu aportu np. do spółki z o.o.

Sposób 2. Wniesienie aportu
Podobnie można postąpić ze stratą z tytułu sprzedaży obligacji lub akcji nie notowanych na giełdzie lub stratami powstałymi przy wniesieniu aportu. Należy pamiętać o tym, że w 2006 roku można maksymalnie odliczyć 50% straty z lat poprzednich.

Wniesienie aportu ? studium przypadku
Pan ?Y? zarobił na giełdzie w 2006 r. 24 000 zł. Podatek wykazany w PIT-38, który powinien zapłacić do końca kwietnia 2007 r., wyniósłby 19% z 24 000 zł, czyli 4 560 zł. Wniósł on jednak w 2006 r. do spółki z o.o. aportem samochód o wartości 110 000 zł. Otrzymał za niego udziały o wartości nominalnej 80 000 zł. Obejmując udziały, poniósł więc stratę w wysokości 30 000 zł. Dlatego nie zapłaci podatku dochodowego za 2006 r. z tytułu gry na giełdzie. W latach następnych będzie miał prawo do odliczenia w PIT-38 straty w wysokości 6 000 zł wykazanej w zeznaniu za 2006 r.

Sposób 3. Zbycie udziałów
Pani ?A? straciła na sprzedaży udziałów w 2005 r. 26 000 zł. Natomiast w 2006 r. zarobiła na giełdzie 50 000 zł. Do opodatkowania w PIT-38 za 2006 rok wykaże 37 000 zł:
[50 000 zł ? (50% x 26 000 zł)].
Podatek dochodowy wyniesie nie 9 500 zł (19% z 50 000 zł), ale 7 030 zł (19% z 37 000 zł).

Sposób 4. Wykorzystanie transakcji pakietowych
Więksi inwestorzy mogą wykorzystać do obniżenia podatku za 2006 rok transakcje pakietowe. Są one zawierane poza notowaniami giełdowymi według cen za akcje ustalanymi przez zainteresowanych inwestorów. Cena akcji w transakcji pakietowej może się różnić od ceny akcji z notowań giełdowych. Jeżeli transakcja pakietowa zawarta jest w czasie sesji giełdowej, to różnica ta nie powinna wynieść więcej niż 10%. Natomiast po zakończeniu sesji giełdowej różnica może wynieść nawet do 40%. W przypadku akcji wchodzących w skład indeksu WIG20 minimalna wartość tak sprzedawanych akcji wynosi co najmniej 250 tys. zł.

Transakcja pakietowa ? studium przypadku
Pan ?B? zaciągnął kredyt w wysokości 300 000 zł na zakup akcji. Po odliczeniu kosztów zarobił na inwestycjach 300 000 zł. Kredyt miał spłacić z końcem 2006 r. Jeżeli sprzedałby połowę akcji, tak aby spłacić kredyt (300 000 zł), musiałby w kwietniu 2007 r. zapłacić podatek w wysokości 28 500 zł (19% od zysku w wysokości 150 000 zł). Postąpił inaczej. Przeprowadził transakcję pakietową za pośrednictwem biura maklerskiego będącego członkiem giełdy, w ramach której sprzedał wszystkie akcje po cenie o 40% niższej od giełdowej. Pakiet kupiła jego żona. Cały pakiet akcji był warty 600 000 zł. Żona kupiła go za 360 000 zł, co pozwoliło panu Pawłowi na spłatę kredytu. Podatek od tej transakcji wyniósłby (dla uproszczenia pomijamy koszty) 11 400 zł (19% od 60 000 zł dochodu, jaki pan ?B? wykaże w PIT-38 za 2006 r.).

Zwolnienie z dochodu ze sprzedaży akcji
Aby dochód ze sprzedaży akcji korzystał ze zwolnienia, powinny być spełnione równocześnie następujące warunki:
1)  akcje powinny być dopuszczone do publicznego obrotu papierami wartościowymi,
2)  nabycie powinno być dokonane przed 1 stycznia 2004 r.,
3)  nabycie powinno nastąpić na podstawie publicznej oferty lub na giełdzie papierów wartościowych albo w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym, albo na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie art. 92 lub 93 przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi.

Brak zwolnienia od akcji nabytych przed 2004 –  studium przypadku
Pan ?A? kupił w 1996 r. świadectwa udziałowe NFI od kilkunastu osób, które zbywały je na podstawie umowy cywilnej. Ulokował je na rachunku maklerskim, gdzie automatycznie zostały zamienione na akcje NFI. Akcje te zostały sprzedane w 2006 r. Z tego tytułu dom maklerski wystawił informację PIT-8C, gdzie w pozycji F został wykazany przychód z odpłatnego zbycia akcji.

W tym przypadku nie ma zastosowania zwolnienie od akcji nabytych przed 2004 r., gdyż akcje NFI nie zostały nabyte na podstawie publicznej oferty lub na giełdzie papierów wartościowych albo w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym, albo na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Wolne od podatku dochodowego są tylko dochody uzyskane z tytułu sprzedaży akcji narodowych funduszy inwestycyjnych w skali roku do łącznej wysokości połowy jednomiesięcznego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Uzyskany w 2006 r. dochód z tytułu sprzedaży akcji NFI otrzymanych w zamian za nabyte w 1996 r. świadectwa udziałowe podlega 19%-wemu podatkowi, w części przekraczającej połowę jednomiesięcznego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2006 r.

Informacja o załącznikach
Część F zeznania PIT-38 wypełniają podatnicy, którzy składają załączniki do zeznania, określając ich liczbę. W poz. 39 wpisywany jest, składany razem z zeznaniem, załącznik NIP-3, który stanowi zgłoszenie identyfikacyjne lub aktualizacyjne danych podatnika. W tym załączniku wykazuje się też ewentualnie numer konta bankowego, na który ma zostać przekazana nadpłata podatku (jeśli wcześniej nie został podany). W poz. 40 informuje się o dołączonym do zeznania załączniku PT/X, a w poz. 41 załączniku PIT/ZG. W przypadku gdy podatnik załącznik PIT/ZG dołączył do innego zeznania, zaznacza w poz. 42 kwadrat 1 (gdy załącznik dołączył do PIT-36) lub kwadrat 2 (gdy załącznik dołączył do PIT-36L).

Czy można się spodziewać likwidacji podatku od zysków kapitałowych?
Zdaniem Ministerstwa Finansów podatek od zysków kapitałowych można by zlikwidować w ciągu 2?3 lat, o ile Unia Europejska nie wprowadzi wspólnego opodatkowania zysków z inwestycji. Od dochodów takich płacimy 19%-wy podatek.

Okazuje się, że podatek ten nie jest jakoś wybitnie korzystny dla budżetu (rys. 1), ale mnóstwo uczestników do niego przywykło. Tymczasem z danych ?Gazety Prawnej? wynika, że w ubiegłym roku fiskus mógł zarobić na podatku od zysków kapitałowych niemal 2,5 mld zł.

Podsumowując trzeba zwrócić uwagę, że choć przedstawione wyżej transakcje są przeprowadzane jak najbardziej legalnie, to w praktyce może się zdarzyć, że zakwestionuje je organ podatkowy. Ma on prawo badać, czy w konkretnym przypadku nie nastąpiło nadużycie zmierzające do obejścia prawa podatkowego.

Podstawy prawne:
1)  Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176; ost. zm. Dz.U. 2007, nr 35, poz. 219).
2)  Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60; ost. zm. Dz.U. 2006, nr 225, poz. 1635).
3)  Regulamin Giełdy ? tekst ujednolicony według stanu prawnego na 15 listopada 2006 r., opublikowany na stronie internetowej GPW: https://www.gpw.com.pl/zrodla/ogieldzie/regulacje/pdf/regulamin_gpw.pdf.

ŹRÓDŁA:
1. Można legalnie obniżyć podatek giełdowy [w:] ?Gazeta Prawna?, nr 244, z dnia 15 grudnia 2006.
2. Musiał M., Zyski kapitałowe mogą być nieopodatkowane [w:] ?Gazeta Prawna?, Nr 55, z dnia 19 marca 2007.
3. Świąder B., PIT-38 zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2006, https://www.gazetaprawna.pl/pity-2006/pit-38.html, marzec 2007.
4. Tomaszewski K., Jak rozliczyć dochody ze sprzedaży papierów wartościowych [w:] ?Gazeta Prawna?, Nr 41, z dnia 27 lutego 2007.
5. https://www.pit.pl/pit-38/, marzec 2007.
6. https://www.pit.pl/att/deklaracje/2006/pit_38_v3.pdf, marzec 2007.

Autorem jest Pani Sylwia Hucik Gaicka
Tekst pochodzi z Portalu www.inwestycje.pl
Serdecznie dziękuję za jego udostępnienie.
www.inwestycje.pl

Powrót na górę strony >>> kliknij