Jestem zatrudniona u mojego pracodawcy od kilku lat. Zawsze sumiennie wykonywałam swoje obowiązki, nigdy nie spóźniałam się do pracy, gdy wymagała tego potrzeba pozostawałam w pracy, wykonując nakazane mi przez pracodawcę czynności. Obecnie spodziewam się dziecka i moje zdrowie nieraz odmawia mi posłuszeństwa, muszę więc wracać bezpośrednio po pracy do domu, aby wypocząć i dać radę w kolejnych dniach w pracy. Boję się jednak sytuacji, gdy mój pracodawca będzie wymagał ode mnie pozostania po godzinach, a ja z powodu stanu zdrowia będę musiała mu odmówić. Czy mogę jako jego pracownik będący w ciąży, odmówić pracy w godzinach nadliczbowych?
Należałoby zacząć od rozwiązań zawartych w kodeksie pracy. Obowiązek wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych wynika z ogólnych obowiązków pracowniczych określonych w art. 100 k.p. W myśl tego przepisu pracownik powinien stosować się do zgodnych z prawem i umową o pracę poleceń przełożonych oraz zobowiązany jest do dbałości o dobro zakładu pracy. W wyroku z 16 grudnia 1987 r. (sygn. akt I PRN 68/87, OSNC z 1989 r. nr 10, poz. 164) Sąd Najwyższy wskazał, że praca w godzinach nadliczbowych jest wykonywana w warunkach określonego już zmęczenia pracownika. Nie uzasadnia to jednak odmowy pracownika wykonania polecenia pozostania poza godzinami pracy w celu zakończenia usuwania awarii. Jeżeli pracownik odmawia wykonania polecenia pracodawcy pozostania w pracy w godzinach nadliczbowych, to narusza podstawowy obowiązek pracowniczy. Może to mieć poważne konsekwencje. W ostateczności bowiem może być przyczyną rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy (art. 52 par. 1 pkt 1 k.p.).
Pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych tylko w przypadkach określonych w art. 151 par. 1 k.p. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie: konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, szczególnych potrzeb pracodawcy. Jednak ta druga podstawa pracy w nadgodzinach ? szczególne potrzeby pracodawcy, jest ujęta tak ogólnikowo, że w praktyce o potrzebie pracy w godzinach nadliczbowych decyduje arbitralnie pracodawca. W razie sporu ocena pracodawcy podlega kontroli sądu pracy. Warto dodać, że w przypadku szczególnych potrzeb pracodawcy pracownik może być zobowiązany do wykonywania w godzinach nadliczbowych nie tylko ?normalnych? obowiązków ustalonych w umowie o pracę. Jednak praca ta musi mieścić się w rodzaju pracy określonym umową. Pracodawca nie może polecić, np. księgowej pakowania i noszenia paczek po godzinach, ponieważ tego typu praca całkowicie odbiega od rodzaju jej pracy określonego w umowie o pracę.
Pracownik tylko w wyjątkowych sytuacjach może odmówić wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych. Jest tak przede wszystkim w przypadkach, w których przepisy prawa pracy zakazują świadczenia pracy w nadgodzinach. Nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych: pracownic w ciąży (art. 178 par. 1 k.p.) ? jest to zakaz bezwzględny i nie może zostać uchylony, np. poprzez zgodę kobiety w ciąży, pracownika młodocianego (art. 203 par. 1 k.p.), pracowników opiekujących się dziećmi do lat czterech (art. 178 par. 2 k.p.) ? zakaz ten ma charakter względny ? za zgodą pracownika pracodawca może mu polecić świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych.
Reasumując w odpowiedzi na Pani pytanie pracodawca nie może żądać od Pani w chwili obecnej pracy w godzinach nadliczbowych, więc jasnym pozostaje kwestia, że może pani odmówić pracy w godzinach nadliczbowych, gdyż nie tylko nie ciąży na Pani taki obowiązek, ale pracodawca nie ma prawa występować do Pani o pracę w godzinach nadliczbowych.
Artykuł pochodzi
z serwisu porad prawnych
www.eprawnicy.pl
Przeczytaj inne porady:
Mobbing w miejscu pracy,
Obowiązki pracodawcy w zakresie wypłaty wynagrodzenia,
Intercyza ? umowa przedmałżeńska,
Przejdź do spisu treści 700 porad finansowych zawartych na portalu ,
Przejdź na bloga www.blog.finanseosobiste.pl ,
Przejdź do działu Nowe produkty finansowe
