Kwestia ubrań roboczych oraz środków ochrony indywidualnej, regulowana jest przez kilka różnych aktów prawnych. Podstawową ustawą regulującą zasadność stosowania odzieży ochronnej i roboczej, a także środków ochrony indywidualnej, jest załącznik nr 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DZ.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)
Pracodawca ma obowiązek nieodpłatnie zaopatrzyć swojego pracownika w ubrania robocze, w przypadku gdy odzież pracownika może ulec zniszczeniu albo znacznemu zabrudzeniu oraz kiedy istnieją wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy. Dokładnie określa to art. 2377 § 1 Kodeksu pracy.
W większości przypadków, dokładne regulacje dotyczące odzieży roboczej są ujęte w zarządzeniu wewnętrznym zakładu albo w zakładowym regulaminie pracy. Dzieje się tak z tego powodu, iż żadna ustawa nie wymienia konkretnych grup zawodowych, ani stanowisk pracy, gdzie z góry uzasadnione jest zaopatrzenie pracownika w takim element pracowniczej garderoby jak odzież ochronna lub robocza.
Czym jest ubranie robocze?
Ubranie robocze jest przeznaczone do prac, w których następuje intensywne brudzenie nieszkodliwymi dla zdrowia substancjami, również kiedy następuje szybkie niszczenie odzież lub gdy na stanowisku pracy wymagana jest specjalna czystość (np. produkcja żywności).
W myśl art. 2379 § 1 Kodeksu pracy, jeżeli stanowisko pracy wymaga stosowania odzieży i obuwia roboczego albo środków ochrony indywidualnej, to pracownik nie wyposażony w takie ubranie, w żadnym wypadku nie może być dopuszczony do pracy.
Użytkowanie odzieży roboczej
Ubranie robocze, które zapewnia pracodawca, nie należy do pracownika – jego właścicielem jest pracodawca. Na pracodawcy także spoczywa obowiązek dbania o odzież, czyli prania, czyszczenia oraz pilnowania stopnia zużycia i w razie konieczności wymiany ubrania na nowe.
Kiedy pracodawca nie może zapewnić czystości i konserwacji odzieży roboczej, zgodnie z art. 23710 Kodeksu pracy, może scedować ten obowiązek na pracownika, ale tylko w przypadku wypłacenia mu należnego ekwiwalentu pieniężnego, który pokryje koszty czyszczenia ubrania i tylko w przypadku gdy dana odzież nie uległa skażeniu zakaźnymi materiałami biologicznymi, środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi. Ponad to pracownik wyposażony w ubranie robocze, odpowiedzialny jest za prawidłowe użytkowanie ubioru i w razie bezpodstawnego zniszczenia odzieży, musi ją odkupić.
W każdym zakładzie zgodnie z 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. (Dz. U. nr 62, poz. 286 z późn. zm.), pracodawca zobowiązany jest do prowadzenia kart ewidencyjnych przydziału ubrań roboczych i ochronnych oraz wypłat ekwiwalentów pieniężnych. Po ustaniu stosunku pracy pracodawca ma obowiązek przyjąć ubranie robocze, a pracownik musi ja zwrócić.
Warunki używania własnej odzież
Ustawodawca przewidział możliwość stosowania własnej odzieży roboczej przez pracownika, z wyłączeniem stanowisk gdzie wykonywane są prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo wykonywane są prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi – wtedy tylko pracodawca może zapewnić ubranie robocze. Sprawę tę reguluje art. 2377 § 2 Kodeksu pracy.
W celu umożliwienia stosowania własnej odzieży przez pracownika, pracodawca musi uwzględnić w regulaminie, czy rozporządzeniu wewnętrznym, istnienie stanowiska pracy, które dopuszcza używanie przez pracownika własnego ubrania roboczego Pracodawca musi także uzyskać zgodę pracownika na tego typu rozwiązanie, jeśli ten jej nie wyrazi, pracodawca nie może zmusić pracownika do używania własnej odzieży roboczej.
Pracodawca nie ma prawa zwolnić dyscyplinarnie pracownika, który odmówił używania własnej odzieży roboczej. Jeżeli pracownik wyrazi jednak zgodę na taki układ, to pracodawca zobowiązany jest do wypłacenia pracownikowi ekwiwalentu za ubranie, które uległo zniszczeniu w efekcie zwykłego użytkowania na stanowisku pracy oraz ekwiwalentu na konserwację, pranie i czyszczenie, należącej do pracownika odzieży.
