Opodatkowanie dochodów z transakcji forexowych – część 2

OK.! Ale jak rozliczyć się z fiskusem? Takie pytanie postawi sobie z pewnością większość z Was inwestujących na Forexie. Niby nic trudnego, a jednak nie jest to takie proste jeśli zawiera się po kilka tysięcy transakcji rocznie i nie dostaje się informacji PIT-8C. Rozliczenie się z fiskusem tylko na pozór wydaje się proste, bowiem ? teoretycznie –  sprowadza się to do zsumowania przychodów, minus straty i koszty uzyskania przychodu i otrzymujemy dochód podlegający opodatkowaniu.

Polski to należy zauważyć, że – zgodnie z art. 30b w brzmieniu obowiązującym w 2004 r., który mówił o opodatkowaniu dochodów uzyskanych na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej ? dochody te nie podlegały opodatkowaniu zryczałtowanym 19% podatkiem od zysków kapitałowych ale na zasadach ogólnych. W takim przypadku podatnik winien był się rozliczyć na formularzu PIT-36 łącznie z innymi dochodami (takich jak: stosunek pracy, renta lub emerytura itp.) i na zasad ogólnych tj. zgodnie ze skalą podatkową. W tym przypadku możliwe było rozliczenie się wspólnie z małżonkiem. Problem ten już nie istnieje, bowiem uopdof w brzmieniu obowiązującym w 2005r.jak i w roku 2006 nie rozróżnia miejsca położenia źródła dochodów z kapitałów pieniężnych i w związku z tym obowiązuje jedna, zryczałtowana 19% stawka podatku dochodowego. Inwestorzy, którzy uzyskali dochód z transakcji zawieranych na rynku Forex będą rozliczać się w 2006r. na takich samych zasadach, na jakich rozlicza się dochód uzyskany z odpłatnego zbycia akcji i pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających osiągniętych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

Aby prawidłowo rozliczyć się z fiskusem, bardzo ważne jest ustalenie momentu powstania przychodu i poniesienia kosztów w przeliczeniu na złotówki. Jest to jeden z podstawowych problemów przy transakcja forexowych. Bowiem inwestorzy dokonują niejednokrotnie po kilka tysięcy transakcji miesięcznie lub rocznie. Wówczas powstaje problem przeliczenia przychodów uzyskanych w walucie obcej na złotówki. Wobec tego, czy można rozliczyć tylko całoroczny zysk/stratę na koniec roku i przeliczyć ja na PLN jeśli ekspozycję cały czas utrzymuje się w EUR? Niestety nie, bowiem w myśl art. 22 ust. 1 zdanie drugie ? ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ? koszty uzyskania przychodu poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursów średnich ogłaszanych przez NBP z dnia poniesienia kosztu. Z tego przepisu wynika jednoznacznie, iż podatnik-inwestor jest obowiązany do przeliczenia wartości wyrażonej w walutach obcych na złotówki. Bowiem wszelkie zobowiązania, w tym publicznoprawne muszą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim. Wynika to również z art. 358 ustawy Kodeks Cywilny, który dopuszcza jedynie, że można zastrzec  w umowie wysokość świadczenia pieniężnego według innego niż pieniądz (w domyśle innym niż pieniądz polski) miernika wartości ? art. 3581 § 2 Kodeksu Cywilnego. Innymi słowy możemy ustalić w umowie kupna-sprzedaży, że dany przedmiot będzie kosztował równowartość np. 1000 $, a wartość tej transakcji zostanie ustalona  wg. kursu dolara do złotówki. Wartość wyrażona w złotówkach będzie ceną jaką faktycznie zapłacimy (biorąc pod uwagę kurs z dnia zawarcia transakcji). Tak samo jest w przypadku zobowiązań publiczno-prawnych tj. podatków. Zgodnie z przepisem zawartym w art. 11 ust. 3 uopdof przychody otrzymane w walutach obcych przelicza się na złote według kursów z dnia ich otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, ogłaszanych przez bank, z którego usług korzystał podatnik i mających zastosowanie przy kupnie walut. Gdy inwestor nie korzysta z  usług banku, przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych z dnia uzyskania przychodu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Natomiast zgodnie z art. 11 ust. 4 ustawy jeżeli bank, z którego usług korzysta podatnik, stosuje różne kursy walut obcych i nie jest możliwe dostosowanie kursu, to wówczas do przeliczenia na złote stosuje się kurs średni walut obcych z dnia uzyskania przychodu, ogłaszany przez Narodowy Bank Polski. Artykuł 11 uopdf dotyczy przychodu, zaś przeliczenie kosztów uzyskania przychodu dokonuje się zgodnie z brzmieniem art. 22 uopdf, który został omówiony powyżej. Koszt zawarcia transakcji w walutach obcych przelicza się według kursów z dnia ich poniesienia (art. 22 uopdf), a przychód osiągnięty w walutach obcych przelicza się złote według kursów obowiązujących w dniu otrzymania przychodu. Aby lepiej to wyjaśnić posłużę się poniższymi przykładami.

Otwieramy pozycję (np. na USD) i zamykamy ją po 30 dniach (zakładam, że depozyt jest stały i nie ulega zwiększeniu lub zmniejszeniu). Który z poniższych przykładów rozliczenia będzie prawidłowy?

1) Czy przeliczyć osobno cenę nabycia oraz cenę sprzedaży na złotówki (po kursie PLN właściwym odpowiednio dla dnia otwarcia i zamknięcia transakcji), następnie liczymy różnicę, która stanowi przychód do opodatkowania. Czyli np. zawieramy kontrakt EUR/USD (przyjmijmy dla uproszczenia), że za 1000E w dniu 1 kwietnia 2005r. Kurs Euro  w tym dniu wynosił 1E-4,10 zł. Tak więc koszt zawarcia kontraktów (pomijam prowizję) wynosiłby 1000×4,10zł=4.100,00 zł, czyli jest to nasz koszt nabycia. Zamykając kontrakt  zarobiliśmy np. 10%. przychód wyniósł 1100E, a kurs Euro do złotówki w tym dniu wynosił 4,5 zł. Tak więc osiągnięty przychód po przeliczeniu na złotówki wyniósł 4.950,00 zł. Dochód podlegający opodatkowaniu będzie wynosił: 4.950,00 zł ? 4.100,00 zł = 850 zł.

2) Czy też przeliczyć zysk/stratę w danej walucie (powstałą w wyniku powyższej transakcji), a następnie tą różnice przeliczyć na PLN? Zgodnie z tą metodą wyliczenie dochodu odbywałoby się w sposób następujący. Przyjmijmy takie same założenia jak w przykładzie nr 1. Czyli zawieramy kontrakt o wartości 1.000E, a następnie zamykamy pozycję z 10% zyskiem. Nasz przychód to 1100E, a dochód wyniesie 1100E-1000E=100E na dzień 30 kwietnia 2005r. W tym przypadku nasz dochód ? po przeliczeniu na złotówki ? wyniósłby 450 zł.

Który z tych przykładów jest prawidłowy w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Istotne znaczenie przy transakcja forexowych ? tak samo jak przy innych transakcjach na  kontrakty terminowe ? kwota 1000E depozytu nie jest potrącana (nie następuje przepływ środków finansowych tak jak w przypadku kupna akcji) z rachunku. Innymi słowy  nie jest wydatkiem poniesionym faktycznie na nabycie kontraktu. Środki te są blokowane pod kontrakt, który zawarliśmy. Przeanalizujmy teraz regulacje prawne zawarte w ustawie dotyczące pochodnych instrumentów finansowych. Otóż artykuł 23 ust. 1 pkt 38a uopdf stanowi, że nie uważa się za koszt uzyskania przychodu wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia (…).Dopiero w momencie realizacji bądź sprzedaży taki wydatek będzie kosztem uzyskania przychodu. Z kolei artykuł 30b ust. 2 pkt 3 uopdf określa co jest dochodem. Przepis ten mówi, że dochodem jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających a kosztami uzyskania przychodów, określonymi w art. 23 ust. 1 pkt 38a uopdf. Czyli w świetle tych przepisów, przykład drugi będzie prawidłowy. Bowiem przychodem, czyli przyrostem naszych środków będzie różnica pomiędzy sumą środków finansowych uzyskanych z  zamkniętej pozycji a środkami zaangażowanymi-zablokowanymi w otwarcie pozycji. Problemem jest to, iż depozyt nie jest stały i jego wielkość zmienia się co pewien czas (raz dziennie lub kilka razy w ciągu dnia)  w zależności od wartości kontraktu, co nie wątpliwie komplikuje rozliczenie. Zaznaczyć należy jednak, iż  zgodnie z art. 17 ust. 1b uopdof przychód z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji  praw wynikających z nich, powstaje w chwili sprzedaży lub zrealizowania praw z nich wynikających. W związku z tym nie ma znaczenia fakt, że rozliczenie transakcji i zaksięgowanie środków finansowych nastąpi z opóźnieniem dwóch dni (D+2). Zgodnie z powyższą regulacją liczy się moment zawarcia transakcji lub zamknięcia pozycji, ponieważ po zamknięciu pozycji dysponujemy już środkami finansowymi dzięki, którym możemy otworzyć nową pozycję itd.

Po jakim kursie dokonać przeliczenia na złotówki? Otóż dla ustalenia przychodu w złotówkach właściwy będzie dzień dokonania transakcji i na ten dzień dokonuje się przeliczenia przychodu w walutach obcych na złotówki, po  kursie obowiązującym właśnie w tym dniu (art. 11 ust. 3 uopdof). Przeliczenia walut dokonuje się po kursie kupna z dnia otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, ogłaszanych przez bank, z którego usług korzysta podatnik. Jeżeli jednak inwestor nie korzysta z usług banku (co raczej jest niemożliwe) lub gdy bank stosuje różne kursy walut i nie jest możliwe dostosowanie kursu do przeliczenia na złote to wówczas stosuje się kurs średni ogłaszany przez NBP z dnia uzyskania przychodu. Taka metoda ustalania i obliczania przychodu jest niestety uciążliwa ale tak właśnie ustawodawca uregulował tą kwestię w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tak samo postępujemy przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodu poniesionych w walutach obcych. Do kosztów poniesionych w walutach obcych, ma zastosowanie art. 22 ust.1 (zdanie drugie i trzecie). Zgodnie z tym przepisem, koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote wg. kursów średnich ogłaszanych prze NBP z dnia poniesienia kosztu. Do kosztów uzyskania przychodu zalicza się wydatki poniesione na nabycie pochodnego instrumentu finansowego z tym, że są one kosztem dopiero w momencie zbycia instrumentu lub zrealizowania praw z niego wynikających. Także kosztami będą straty wynikłe z przeliczania punktów swapowych, jeżeli rozliczenie to było dla inwestora niekorzystne ale dopiero po zamknięciu danej pozycji, z którą były związane przeliczenia odsetkowe zgodnie z art.23 ust. 1 pkt 38a uopdof. Z uwagi na ogólną zasadę  wyrażoną w art. 22 uopdof kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów (…). W związku z tym, kosztami przy tego typu transakcjach na pewno są prowizje pobierane przez pośredników udostępniających platformę transakcyjną, a także koszt nabycia oprogramowania niezbędnego do zawierania tych transakcji i inne koszty poniesione w celu uzyskania dostępu do systemu informatycznego obsługującego transakcje, lecz co do takich kosztów jak: połączenia telefoniczne, opłaty/prowizje za przelewy zagraniczne, koszty analiz i rekomendacji, udziałów w szkoleniach, poradników itp. to jestem przekonany, że organy podatkowe nie uznają takich wydatków za koszt uzyskania przychodu. Jednak moim zdaniem decydującym kryterium zaliczenia danego rodzaju wydatków do kosztów uzyskania przychodu jest kryterium niezbędności. Tak więc jeżeli poniesiony przez inwestora wydatek był niezbędny do uzyskania przychodu (osiągnięcia dochodu) to będzie on stanowił koszt, jeśli nie to niestety ale nie będzie można go uznać za koszt. Ze względu na ogólną definicję kosztów podatnik może ująć po stronie kosztów wydatki na szkolenia, podręczniki itp. lecz musi się liczyć z tym, że fiskus zakwestionuje te koszty. Walka z organami podatkowymi może trwać długo, ale niewykluczone, że może zakończyć się dla podatnika pozytywnie dopiero w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym.

Przejdź do części III >>>

Autorem jest Pan Łukasz Łazuch, Specjalista ds. podatków
Tekst pochodzi z Portalu www.waluty.com.pl
Serdecznie dziękuję za jego udostępnienie.
www.waluty.com.pl

Powrót na górę strony >>> kliknij