Chciałbym sporządzić testament, gdyż nie chcę aby po mojej śmierci moi najbliżsi toczyli spory o mój majątek. W związku z tym pragnę dowiedzieć się więcej na temat testamentu, w szczególności czy ja mogę spisać testament i czy muszę spełnić jakieś szczególne wymogi do jego sporządzenia?
Warto zwrócić uwagę, że testament jest ostatnią wolą spadkodawcy, w której stwierdza on kto dziedziczy po nim jego majątek. Jeśli spadkodawca nie pozostawi testamentu w grę wchodzi wówczas dziedziczenie ustawowe. Testament określany jest jako czynność jednostronna, nie skierowana do określonego adresata, o charakterze osobistym, dokonana w formie szczególnej, odwołalna, zawierająca rozrządzenia spadkodawcy dokonane na wypadek śmierci. Skutki prawne testamentu powstają z chwilą śmierci spadkodawcy. Dla spisania testamentu ustawa wymaga zachowania określonej formy. Testament może wyłączyć od dziedziczenia spadkobiercę ustawowego. Poza dyspozycjami majątkowymi testament może jednak zawierać także postanowienia o charakterze niemajątkowym, takie jak niektóre polecenia lub ustanowienie wykonawcy testamentu.
W prawie polskim jedyną czynnością pozwalającą osobie fizycznej rozrządzić całością lub częścią majątku na wypadek śmierci jest testament. Prawo polskie wyłącza możliwość zawarcia umowy dziedziczenia. Treść testamentu nie może jednak pozostawać w sprzeczności z przepisami ustawy, zmierzać do obejścia ustawy oraz pozostawać w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. W odpowiedzi na Pana pytanie – sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela ? tzw. zdolność testowania. Pełna zdolność do czynności prawnych związana jest z uzyskaniem pełnoletniości, a więc ukończeniem 18 lat, lub zawarciem związku małżeńskiego przez małoletniego. Z tą samą chwilą osoba fizyczna nabywa zdolność sporządzenia testamentu. Nie mają zdolności testowania osoby, które nie ukończyły 18 lat (z wyjątkiem osób, które wcześniej zawarły związek małżeński) oraz ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo. Nie mają także zdolności testowania osoby, dla których ustanowiono na podstawie art. 549 k.p.c. doradcę tymczasowego.
Kodeks cywilny uzależnia istnienie zdolności testowania od pełnej zdolności do czynności prawnych. Osoby zatem w wieku między 13 a 18 rokiem życia oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo nie mogą sporządzić ważnego testamentu. Nie mogą nawet rozrządzić swoim zarobkiem ani przedmiotami majątkowymi oddanymi im do swobodnego użytku. Istnienie zdolności testowania nie jest natomiast uzależnione od tego, aby spadkodawca był zdrowy psychicznie. Jeżeli choroba psychiczna nie doprowadziła do ubezwłasnowolnienia, należy przyjąć, że osoba fizyczna ma zdolność testowania. Choroba taka może natomiast spowodować, że spadkodawca w chwili sporządzania testamentu znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji lub wyrażenie woli, co doprowadzi do nieważności testamentu. Testament sporządzony przez osobę nie mającą pełnej zdolności do czynności prawnych, a więc nie mającą także zdolności testowania, jest bezwzględnie nieważny.
Zdolność testowania musi istnieć w chwili sporządzania testamentu lub jego odwołania. Późniejsze zdarzenia pociągające za sobą zmiany w zdolności do czynności prawnych (np. ubezwłasnowolnienie całkowite lub częściowe) pozostają bez wpływu na ważność sporządzonego uprzednio testamentu. Zdolność testowania ocenia się według prawa obowiązującego w chwili sporządzania testamentu. Wyłączenie możliwości sporządzenia testamentu przez przedstawiciela stanowi ustawowe potwierdzenie jego ściśle osobistego charakteru. Wola musi pochodzić od samego spadkodawcy, nie może on się nikim posłużyć. Wymaganie osobistego działania odnosi się nie tylko do sporządzenia i odwołania testamentu. Także treść testamentu musi być sprecyzowana przez testatora. Nie może on upoważnić innej osoby np. do określenia osoby spadkobiercy lub przedmiotu zapisu. Nie wyklucza to jednak korzystania przez spadkodawcę z porad innych osób. Pomoc lub rada osoby trzeciej przy sporządzaniu testamentu nie może, oczywiście, naruszać swobody testowania spadkodawcy. Jeżeli wpływ osoby trzeciej powoduje, że dokonane rozrządzenia nie odzwierciedlają rzeczywistej woli spadkodawcy, testament jest nieważny.
Artykuł pochodzi
z serwisu porad prawnych
www.eprawnicy.pl
