Dobrze zarządzane przedsiębiorstwo musi się rozrastać. Pozyskuje coraz więcej klientów, zajmuje coraz większą część rynku, zatrudnia coraz więcej pracowników. Do pewnego momentu dzieje się to drogą naturalnego rozwoju, ale gdy firma osiągnie już znaczną wielkość, może skorzystać z innych, dostępnych metod na rozszerzenie działalności.
Jak pokazują dane, fuzje i przejęcia są wykorzystywane coraz chętniej przez przedsiębiorstwa. W 2016 roku wartość takich transakcji na całym świecie wyniosła 3,5 biliona dolarów. Według danych z polskiego rynku w pierwszych trzech kwartałach 2016 roku wartość fuzji i przejęć wyniosła ponad 4 miliardy euro. Eksperci przekonują, że zainteresowanie takim sposobem rozszerzania działalności, będzie tylko zyskiwać na popularności.
Czym są fuzje i przejęcia?
Fuzja i przejęcie, w ogólnym rozumieniu, oznaczają połączenie dwóch lub więcej przedsiębiorstw, ale w szczegółach to rozwiązania od siebie znacznie różne. Każde z nich wiąże się z innymi możliwościami i wykorzystywane powinno być w różnych okolicznościach.
Fuzja to połączenie co najmniej dwóch przedsiębiorstw w jedno, zupełnie nowe. Fuzje dzieli się na poziome, pionowe i konglomeratowe. Fuzja pozioma łączy przedsiębiorstwa, które działają w tej samej branży lub wytwarzają podobne produkty. Transakcja w takiej sytuacji pozwala optymalizować koszty, poprawia efektywność, a także rozszerza rynek zbytu na towary lub usługi.
Fuzja pionowa to połączenie firm, które są na różnych etapach rozwoju w tej samej branży. Taka transakcja pozwala przyśpieszyć wprowadzanie produktu lub usługi, a także zapewnia większą kontrolę na każdym etapie składowym prowadzonej działalności. Fuzja konglomeratowa, to połączenie przedsiębiorstw z całkowicie różnych branż. Motywem jej przeprowadzenia może być chęć rozszerzenia działalności lub dywersyfikacji produkcji albo usług.
Przejęcie to przeniesienie kontroli na inne przedsiębiorstwo przy jednoczesnym zachowaniu podmiotowości prawnej przez przejmowaną firmę. Może to nastąpić przez zakup akcji, majątku lub prywatyzację spółki publicznej. Podobnie jak przy fuzjach – przejęcia mogą być poziome, pionowe lub konglomeratowe. Przejęcia stosuje się najczęściej w celu rozszerzenia działalności lub poprawy wydajności. Przejęcie jest też często pierwszym krokiem do inkorporacji, czyli wcielenia. To proces, po którym przejmowana firma przestaje istnieć.
Po co robić fuzje i przejęcia?
Było już wspomniane, że liczba fuzji i przejęć regularnie rośnie. Wynika to z faktu, że firmy oraz ich zarządy poszukują czynników wzrostu. Naturalny rozwój przedsiębiorstwa jest procesem długotrwałym, a dzięki fuzji lub przejęciu rozwój może nastąpić skokowo.
To również okazja, aby przejąć innowacyjne propozycje od małych przedsiębiorstw lub startupów. To najczęściej w takich właśnie firmach powstają najbardziej nowatorskie rozwiązania. Często nie mają one środków na wprowadzenie produktu lub usługi na rynek. Przejęcie przez duże przedsiębiorstwo z odpowiednim kapitałem może być korzystne dla obu stron transakcji.
W dzisiejszych czasach fuzje i przejęcia, to również ciekawa możliwość wejścia na rynki zagraniczne i zwiększenie zasięgu działalności. Daje to jednak również wiele innych korzyści, jak na przykład zagwarantowanie sobie bezpiecznego łańcucha dostaw przez przejęcie zagranicznego dostawcy. W 2016 roku wartość przejęć i fuzji międzynarodowych wyniosła 1,3 biliona dolarów, czyli około 37% wszystkich tego typu transakcji.
Podsumowując można stwierdzić, że fuzje i przejęcia to działania, których efekty przedsiębiorstwa odczuwają od razu, ale ich podjęcie jest przede wszystkim wyrazem myślenia przyszłościowego. Dotyczy to szczególnie firm z najdynamiczniej rozwijających się branż jak IT, czy szeroko rozumianej działalności internetowej, jak na przykład e-commerce.
Zagrożenia i obawy
Fuzje i przejęcia to złożone, wieloetapowe procesy, do których trzeba się bardzo solidnie przygotować. Wymagana jest nie tylko wiedza o własnym przedsiębiorstwie, ale również o drugiej stronie. Trzeba znać strukturę zatrudnienia, koszty, technologie, żeby już po przeprowadzeniu transakcji nie okazało się, że pojawiają się pewne kwestie, jak dodatkowe koszty lub zobowiązania, które były niedoprecyzowane lub wręcz nieznane przed podpisaniem umów.
Bardzo ważna jest kwestia pracowników – to oni zazwyczaj najbardziej obawiają się fuzji i przejęć, bo są przekonani, że zawsze oznacza to zwolnienia. Nie jest to regułą, a żeby zapewnić jak najlepsze morale, warto w dokumentach uwzględnić kwestie zatrudnienia, takie jak docelowa liczba pracowników czy sposób ich wynagradzania.
Duże przedsiębiorstwa, które decydują się na fuzję lub przejęcie muszą też zwrócić uwagę na kwestię regulacji antymonopolowych. W 2016 roku w Europie i w USA wstrzymano rekordową liczbę transakcji właśnie ze względu na prawo antymonopolowe. Nie oznacza to jednak, że jest to trend stały. Dużo w wypadku takich regulacji zależy od atmosfery politycznej i nastawienia rządzących do biznesu.
Pomoc fachowców
W związku ze złożonością procesu fuzji lub przejęcia na rynku pojawiły się firmy, które świadczą usługi doradcze w zakresie pomocy przy takich transakcjach. Ofertę można znaleźć na przykład pod tym linkiem – https://www.ey.com/pl/pl/services/transactions/mergers-and-accquistions. Mogą pomóc zarówno stronie, która dokonuje fuzji lub przejęcia, jak i stronie przejmowanej.
Warto rozważyć skorzystanie z takich usług, bo może to znacznie usprawnić przebieg całego procesu, zminimalizować wpływ transakcji na wydajność pracy, a także zoptymalizować koszty. Firma doradcza może również, o ile zajdzie taka konieczność, pomóc w pozyskiwaniu finansowania lub partnerów biznesowych.
Decydując się na skorzystanie z pomocy firmy doradczej kluczową sprawą jest doświadczenie i liczba podobnych transakcji, które z powodzeniem udało się przeprowadzić.
Możliwość, z której warto skorzystać
Analitycy przewidują, że liczba fuzji i przejęć będzie rosła, bo są to transakcje korzystne dla przedsiębiorstw, pomagają szybciej się rozwijać i pozyskiwać większą liczbę klientów. Podkreślane jest także, że trend nie dotyczy tylko największych firm. Coraz więcej firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw upatruje w takich transakcjach perspektyw dla siebie.
Warto już dziś zaznajomić się z możliwościami, które dają takie układy, aby w przyszłości nie okazało się, że jedyną możliwością z ich skorzystania będzie zgoda na przejęcie przez większe przedsiębiorstwo.
Przeczytaj również:
Proces przejęcia przedsiębiorstwa