Pojęcie i istota prawa do dywidendy. Spośród praw majątkowych przysługujących akcjonariuszowi w spółce akcyjnej podstawowe znaczenie odgrywa niewątpliwie prawo do dywidendy.
Dywidendę zdefiniować można jako zysk wykazany w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta, który przeznaczony został przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom. A zatem warunkiem powstania roszczenia o wypłatę dywidendy jest nie tylko wykazanie przez spółkę zysku w danym roku obrotowym i jego ujawnienie w sprawozdaniu finansowym, ale również podjęcie przez walne zgromadzenie uchwały o wypłacie zysku akcjonariuszom. Podkreślić należy w tym miejscu różnicę pomiędzy prawem do dywidendy, które jest ogólnym prawem akcjonariusza od roszczenia o wypłatę dywidendy za dany rok obrotowy. Różnica wyraża się między innymi w możliwości swobodnego zbycia roszczenia o wypłatę dywidendy na rzecz osoby trzeciej np. w oparciu o umowę cesji.
Podkreślić należy również, że zgodnie z powszechnie akceptowanym poglądem prawo do dywidendy ma charakter bezwzględny. Oznacza to, że ani postanowienia statutu spółki, ani tym bardziej uchwała walnego zgromadzenia nie może pozbawić akcjonariusza tego prawa na przyszłość.
Z drugiej strony akcjonariusz powinien mieć świadomość, że walne zgromadzenie może postanowić o innym przeznaczeniu zysku aniżeli jego wypłata akcjonariuszom. W szczególności walne zgromadzenie może przeznaczyć cały zysk na podwyższenie kapitału zapasowego.
Sposób obliczania dywidendy
Zysk przeznaczony przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom rozdziela się w stosunku do liczby akcji. A zatem jeśli zysk netto spółki wyniósł za rok 2005 – 80 000 złotych a liczba wszystkich akcji wynosi 2 000 to dywidenda przypadająca na każdą akcję wyniesie 40 złotych.
W sytuacji gdy akcje nie są całkowicie pokryte, czyli gdy nie zostały opłacone lub gdy nie wniesiono całości wkładów, zysk nie podlega rozdzieleniu w stosunku do posiadanych akcji, ale w stosunku do dokonanych wpłat na akcje.
Statut spółki może jednakże przewidywać inny sposób podziału zysku np. poprzez wprowadzenie ograniczenia, że prawo do dywidendy może być zrealizowane dopiero po pełnym pokryciu (opłaceniu) akcji.
Ogólna kwota zysku przeznaczona do podziału pomiędzy akcjonariuszy nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy. Tak obliczoną kwotę należy pomniejszyć o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub statutem powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe.
Miejsce i czas wypłaty dywidendy
Dniem dywidendy jest dzień, w którym ustala się listę osób uprawnionych do odbioru dywidendy.
Zwyczajne walne zgromadzenie spółki działając na podstawie statutowego upoważnienia może określić inny dzień dywidendy aniżeli dzień powzięcia uchwały o podziale zysku.
Dzień dywidendy nie może być w takiej sytuacji wyznaczony później niż w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia powzięcia uchwały o podziale zysku. Nieco dłuższy jest ten termin w przypadku spółek publicznych, bowiem wynosi on trzy miesiące licząc od dnia powzięcia uchwały o podziale zysku.
Od dnia dywidendy tj. dnia w którym ustala się krąg uprawnionych podmiotów odróżnić należy dzień wypłaty dywidendy tj. dzień, w którym wymagalna staje się wierzytelność akcjonariusza wobec spółki. Sprawa jest prosta w takiej sytuacji gdy chodzi o spółki publiczne, które zgodnie z art. 348§1 k.s.h. mają obowiązek ustalić dzień wypłaty dywidendy.
Natomiast w pozostałych przypadkach, gdy termin wypłaty dywidendy nie został wyraźnie ustalony zastosowanie znajdzie norma zawarta w art. 455 k.c., w myśl której dłużnik (tj. w tym przypadku spółka) jest zobowiązany dokonać wypłaty niezwłocznie po wezwaniu akcjonariusza (tj. wierzyciela).
Co do miejsca wypłaty dywidendy, wydaje się, że powinno ona zostać zrealizowana na adres ujawniony w księdze akcyjnej bądź na wskazany rachunek bankowy.
W przypadku natomiast akcji na okaziciela zastosowanie znajdzie art. 921(6) k.c. w myśl którego jeżeli zobowiązanie wynika z wystawionego papieru wartościowego, dłużnik jest obowiązany do świadczenia za zwrotem dokumentu albo udostępnieniem go dłużnikowi celem pozbawienia dokumentu jego mocy prawnej w sposób zwyczajowo przyjęty.
Przesłanki wypłaty zaliczki dywidendowej
Zarząd spółki działając w ramach upoważnienia zawartego w treści statutu może wypłacić akcjonariuszom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy na koniec roku obrotowego, pod pięcioma zasadniczymi warunkami:
1) spółka posiada wystarczające środki na wypłatę,
2) zgodę wyrazi rada nadzorcza spółki,
3) sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy, zbadane przez biegłego rewidenta wykazuje zysk,
4) spółka wykazuje zysk także w bieżącym roku obrotowym, który ujawniony został w sprawozdaniu finansowym zbadanym przez biegłego rewidenta (a zatem przed wypłatą zaliczki niezbędne staje się sporządzenie odrębnego sprawozdania finansowego za okres bieżący i poddanie go badani rewidenta)
Zaliczka może stanowić najwyżej połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego, wykazanego w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, oraz pomniejszonego o niepokryte straty i akcje własne.
Wojciech Moraczewski
tel. 0 506 496 320, gg 2080848, biuro@AkademiaPrawa.pl
www.akademiaprawa.pl
Powrót na górę strony >>> kliknij Przejdź do spisu treści porad/artykułów >>> kliknij
