Otóż na wstępie wymaga zaznaczenia, że istnieje ?coś? takiego jak majątek dziecka, zarządem którego zajmują się rodzice, przy czym zaznaczyć należy, że to rodzicielskie gospodarowanie majątkiem pociech jest nadzorowane przez sąd opiekuńczy.
Podstawowe zasady
Na początek wymienię kilka podstawowych zasad. Jeżeli dziecko ukończyło lat 13 to ma tzw. ograniczoną zdolność do czynności prawnych to z reguły potrzebna jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego (zazwyczaj rodzica) ?do ważności czynności prawnej, przez którą dziecko zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem?. Jeżeli tej zgody uprzednio nie było, to czynność nie jest bezwzględnie nieważna, lecz może być potwierdzona przez przedstawiciela ustawowego. Może to nastąpić również po dokonaniu czynności. Czynność może być też potwierdzona przez samo dziecko po dojściu do pełnoletniości. Jeżeli jednak chodzi o czynności, które przekraczałyby zakres zwykłego zarządu to przedstawiciel ustawowy, a więc rodzic mógłby ważnie potwierdzić tę czynność tylko w razie uzyskania na to uprzedniego zezwolenia sądu opiekuńczego. Natomiast czynności prawne jednostronne dokonane przez dziecko, które ukończyło lat 13, na skutek braku zgody przedstawiciela ustawowego są bezwzględnie nieważne i nie można ich w żaden sposób potwierdzać. Czyli jakakolwiek darowizna dokonana samodzielnie przez dziecko, bez zgody rodzica, jest nieważna.
Skład majątku należącego do dziecka
W skład majątku dziecka wchodzą nie tylko aktywa, ale też pasywa – a więc wszelkie zobowiązania. Najczęściej dziecko uzyskuje swój majątek w wyniku obdarowania, dziedziczenia. Czasami jest to odszkodowanie z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę (np.: gdy dziecko uległo wypadkowi), czy odszkodowanie za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej dziecka. Podkreślam, że do majątku dziecka nie należy prawo do alimentów, w jego skład wchodzą natomiast roszczenia o zaległe lub przyszłe raty alimentacyjne. Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku.
Kontrola sądu
Sprawowanie zarządu majątkiem dziecka, odmiennie niż sprawowanie władzy rodzicielskiej, podlega, jak już wspomniałam na wstępie, nadzorowi sądu opiekuńczego. Warto zatem wskazać, na czym polega kontrola sprawowana przez sąd. W tym celu konieczne jest przeprowadzenie podziału na czynności zwykłego zarządu majątkiem dziecka i czynności przekraczające zwykły zarząd. Znowu w przepisach nie odnajdziemy jakichkolwiek przykładów czynności, które należy zaliczać do pierwszej z wymienionych kategorii, ani tych kwalifikowanych jako czynności przekraczające zwykły zarząd. I znowu powstaje w tym miejscu problem. Z podobnymi borykamy się na przykład przy zarządzie współwłasnością.
Czynności zwykłego zarządu i przekraczające zwykły zarząd
Nie jest możliwym sformułowanie katalogu wszystkich czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, zwłaszcza, że kryterium to nie jest ostre i może być różnie oceniane ? co do zasady zależy to od wartości przedmiotu majątkowego, którego czynność dotyczy, od wartości majątku dziecka, wzajemnego stosunku tych dwóch wartości oraz innych okoliczności. Najczęściej jako czynności przekraczające zwykły zarząd wymienia się zaciąganie kredytów, czy innych zobowiązań, zrzeczenie się prawa do dziedziczenia. Przyjmuje się, że odpłatne nabycie przez dziecko składnika majątkowego o znacznej wartości jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd, natomiast nieodpłatne nabycie nawet nieruchomości w stanie wolnym od jakichkolwiek obciążeń nie wymaga zgody sądu. Do czynności przekraczających zwykły zarząd zalicza się także czynności podejmowane w postępowaniu sądowym, np. zawarcie ugody w sprawie o dział spadku, czy zniesienie współwłasności. Zawarcie w imieniu małoletniego dziecka umowy spółki cywilnej jest również czynnością prawną przekraczającą zakres zwykłego zarządu.
Zgoda sądu
Podział ten jest bardzo istotny z punktu widzenia regulacji z art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w myśl której rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Zezwolenie sądu opiekuńczego jest konieczne dla skuteczności czynności prawnej i nie może być udzielone po dokonaniu czynności, a czynność prawna dokonana bez zezwolenia sądu jest nieważna.
Wniosek
Zezwolenia na dokonanie przez rodziców czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu lub na wyrażenie przez rodziców zgody na dokonanie takiej czynności przez dziecko sąd opiekuńczy udziela na wniosek jednego z rodziców po wysłuchaniu drugiego. Postanowienie sądu staje się skuteczne dopiero po uprawomocnieniu się i nie może być zmienione ani uchylone, jeżeli na podstawie zezwolenia powstały skutki prawne względem osób trzecich. Dokonuje się to wówczas, gdy po udzieleniu zgody przez sąd została zawarta umowa.
Zezwolenie
Sąd wydając zezwolenie przede wszystkim ocenia czynność prawną z udziałem dziecka mając na względzie jego dobro, bada każdą sprawę pod względem celowości gospodarczej i ewentualnych korzyści dla dziecka. Zezwolenie powinno w swej treści obejmować wszystkie istotne elementy danej czynności.
Zezwolenie może mieć też charakter ogólny, dotyczy to zwłaszcza czynności zarządu gospodarstwem, czy tez przedsiębiorstwem. Jednakże, mimo wszystko, należy stanąć na stanowisku, ze zezwolenie takie powinno co najmniej określać wartość dokonywanych czynności, kategorię. Chodzi o to, aby można było zweryfikować, jakie czynności zostały dokonane za zezwoleniem sądu i aby możliwe było przeprowadzenie kontroli.
Udzielenie przez sąd opiekuńczy omawianego zezwolenia, nie jest równoznaczne z nakazem dokonania danej czynności. Tak więc rodzice mogą zrezygnować z jej dokonania. Nie wiąże się to z żadnymi konsekwencjami.
Rozliczenie z zarządu
Nie jest też tak, że rodzice nie zostają rozliczeni przez samo dziecko z tego, w jaki sposób sprawowali zarząd jego majątkiem. I tak, zgodnie z art. 105 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, po ustaniu zarządu rodzice obowiązani są oddać dziecku lub jego przedstawicielowi ustawowemu zarządzany przez nich majątek dziecka (na przykład, kiedy dziecko osiągnie pełnoletniość). Na żądanie dziecka lub jego przedstawiciela ustawowego, zgłoszone przed upływem roku od ustania zarządu, rodzice obowiązani są złożyć rachunek z zarządu. Żądanie to nie może jednak dotyczyć dochodów z majątku pobranych w czasie wykonywania władzy rodzicielskiej.
Wymienione obowiązki obciążają rodziców – zależnie od przyczyny ustania zarządu – względem: dziecka, jeżeli zarząd ustał na skutek uzyskania przez nie pełnoletniości przedstawiciela ustawowego dziecka, którym może być opiekun bądź kurator, drugiego z rodziców, jeżeli ustał zarząd jednego z nich (na przykład wskutek pozbawienia władzy rodzicielskiej), spadkobierców dziecka w razie jego śmierci.
Autor: Justyna Podbielska
Artykuł pochodzi z serwisu porad prawnych
www.eprawnicy.pl
Przeczytaj również: Jak sporządzić testament?
Przejdź do spisu treści 700 porad finansowych zawartych na portalu ,
Przejdź na bloga www.blog.finanseosobiste.pl ,
Przejdź do działu Nowe produkty finansowe
