Akcje należą do najbardziej popularnych instrumentów inwestycyjnych i są polecane początkującym graczom, gdyż nie jest tu potrzebna specjalistyczna wiedza, zwłaszcza w przypadku inwestycji długoterminowych. Ryzyko inwestycyjne zależy od tego, w jakie spółki się zainwestuje oraz od sytuacji na rynku.
Podstawowy kapitał w spółce akcyjnej
Gromadzenie kapitału akcyjnego poprzez emisję akcji jest podstawową cechą spółki akcyjnej. Akcja jest papierem wartościowym o charakterze własności, dającym jego posiadaczowi (akcjonariuszowi) szereg praw i obowiązków, wynikających z uczestnictwa w spółce akcyjnej. Prawa i obowiązki akcjonariuszy, a także obowiązki spółki wobec akcjonariuszy określają Kodeks spółek handlowych i Statut spółki.
Podstawowym obowiązkiem każdego akcjonariusza jest wpłata kwoty akcyjnej (w formie pieniężnej lub wniesienia aportu rzeczowego) w zamian za wydane akcje.
Ponadto akcjonariusze mogą być zobowiązani do określonych świadczeń niepieniężnych (np. dostarczania surowców) w zamian za odpowiednie wynagrodzenie.
Akcja daje posiadaczowi prawa z nią związane
Oprócz prawa własności mogą to być prawa do:
– udziału w rocznym zysku netto spółki, tzw. prawo do dywidendy,
– zakupu akcji nowej emisji akcji, tzw. prawo poboru,
– uczestnictwa w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy i głosowania przy podejmowaniu uchwał,
– udziału w masie upadłościowej spółki (w razie jej upadłości).
Prawo do dywidendy – spółka, która osiągnęła zysk, dokonuje podziału zysku netto na zysk zatrzymany oraz zysk podzielony tzw. dywidendę. Decyzję o podziale zysku podejmuje walne zgromadzenia akcjonariuszy. Im więcej zysku spółka zatrzymuje, tym wyższy jest jej kapitał własny, czyli większe możliwości rozwoju, co może prowadzić do większego zysku w przyszłości. Z drugiej strony mniejszy zysk zatrzymany oznacza większą dywidendę, a zatem większy dochód bieżący akcjonariuszy.
Prawo do poboru akcji nowej emisji – jest to instrument finansowy, który daje posiadaczom akcji spółki prawo do zakupu akcji nowej emisji po ustalonej cenie emisyjnej. Posiadacz prawa poboru może sprzedać prawo poboru, skorzystać z prawa poboru i dokonać zakupu akcji nowej emisji, a także trzymać prawo poboru aż do dnia jego ustania i nie skorzystać z niego.
W przypadku likwidacji przedsiębiorstwa właściciele mają, proporcjonalnie do liczby posiadanych akcji, prawo do części majątku spółki, która pozostanie po spłaceniu wszystkich zobowiązań ciążących na przedsiębiorstwie. Ryzyko utraty zaangażowanego w przedsiębiorstwie kapitału jest większe w przypadku akcjonariuszy niż wierzycieli.
Cechy charakterystyczne akcji
Spółka akcyjna emituje akcje w celu pozyskania kapitału na sfinansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych. Akcje stanowią formę kapitału własnego spółki i nazywa się je kapitałem akcyjnym. Podstawowymi cechami charakterystycznymi akcji są:
– wartość nominalna – jest to wielkość kapitału akcyjnego przypadająca na jedną akcję,
– wartość emisyjna – jest to cena, po jakiej akcja jest sprzedawana w momencie emisji jej pierwszemu posiadaczowi,
– wartość księgowa – jest to wartość aktywów netto spółki przypadająca na jedną akcję,
– wartość rynkowa – jest to cena, po jakiej akcja jest kupowana i sprzedawana na giełdzie.
Rodzaje akcji występujące na rynku
1. W zależności od zakresu uprawnień, jakie przysługują akcjonariuszowi, wyróżnia się:
a) AKCJE ZWYKŁE – na każdą akcję zwykłą przypada jeden głos na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy,
b) AKCJE UPRZYWILEJOWANE – z reguły akcje uprzywilejowane otrzymują założyciele spółki; dają inwestorowi dodatkowe uprawnienia w porównaniu z akcjami zwykłymi:
– akcja uprzywilejowana daje jej posiadaczowi prawo maksymalnie do dwu głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Jednak uprzywilejowanie co do prawa głosu nie dotyczy spółki publicznej,
– posiadacz akcji uprzywilejowanych otrzymuje dywidendę, która jest ograniczona do wysokości 1,5 wartości dywidendy od akcji zwykłych i nie upoważnia do korzystania z pierwszeństwa jej wypłaty, chyba że mamy do czynienia z akcją niemą, wówczas te ograniczenia nie obowiązują,
– posiadacz akcji uprzywilejowanych ma prawo udziału w masie upadłościowej spółki (posiadacz akcji jest w lepszej pozycji niż zwykły akcjonariusz w razie ogłoszenia upadłości spółki – ma zagwarantowany większy udział w majątku).
Pozyskanie kapitału drogą emisji akcji uprzywilejowanych charakteryzuje się następującymi cechami:
– wstrzymanie wypłacania dywidend od akcji uprzywilejowanych nie zmusza firmy do ogłoszenia upadłości, gdyż nie ma to charakteru zobowiązania umownego,
– emisja akcji uprzywilejowanych pozwala na uniknięcie rozwodnienia kapitału akcyjnego zwykłego,
– koszt akcji uprzywilejowanych jest zazwyczaj wyższy od kosztu długu po opodatkowaniu
2. Ze względu na formę akcje dzielimy na:
a) AKCJE IMIENNE – zawierają w treści oznaczenia akcjonariusza. Przeniesienie własności akcji imiennych wymaga ich wręczenia oraz pisemnego oświadczenia. Warunkiem skuteczności zbycia akcji jest wpis do księgi akcyjnej.
b) AKCJE NA OKAZICIELA – nie wymagają przy zbywaniu żadnych dodatkowych formalności poza koniecznością ich wręczenia nabywcy.
3. W zależności od sposobu uiszczenia opłaty za akcje możemy je podzielić na:
a) AKCJE APORTOWE, czyli wydawane za pokryciem w formie aportu niepieniężnego, muszą być akcjami imiennymi, przy czym nie mogą być zbywane ani zastawiane do czasu zatwierdzenia przez walne zgromadzenie akcjonariuszy sprawozdania za drugi rok działania spółki.
b) AKCJE GOTÓWKOWE – wydawane są tylko w zamian za wkłady pieniężne, mogą być zarówno imienne, jak i na okaziciela.
Umorzenie akcji
Jeżeli przewiduje to statut spółki, akcja może zostać umorzona. Umorzenie akcji powinno odbyć się zgodnie z przepisami o obniżeniu kapitału akcyjnego. Skutkiem umorzenia jest wygaśnięcie praw akcyjnych, jednak statut spółki akcyjnej może zawierać postanowienie, że w zamian akcji umorzonych przez losowanie spółka może emitować tzw. akcje użytkowe. Akcje te na równi z akcjami zwykłymi uczestniczą w podziale rocznych zysków przy wypłacie dywidendy, a ponadto korzystają z innych praw przysługującym akcjom zwykłym, wyjąwszy te, które są związane z określoną wartością nominalną, jako że wartości takiej, z uwagi na fakt umorzenia, nie mają.
Minimalna nominalna wartość akcji wynosi 1 zł.
Z akcją ściśle jest związany kwit depozytowy
Jest to ekwiwalent akcji emitowany przez instytucję finansową pewnego kraju, reprezentując określoną liczbę akcji. Akcje te są zdeponowane w banku w kraju, w którym znajduje się dana spółka. Z kolei kwity depozytowe mogą być notowane na giełdzie w innym kraju. Dają one posiadaczowi prawo do dywidendy, prawo poboru akcji nowej emisji, prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, prawo zamiany na akcje. Najbardziej znane są:
– amerykańskie kwity depozytowe – ADR (American Depository Receipts) – występują na rynku amerykańskim,
– globalne kwity depozytowe – GDR (Global Depository Receipts) – umożliwiają spółce wejście na więcej niż jeden rynek zagraniczny.
Akcje mogą być charakteryzowane przez szereg różnych wskaźników
Tabela 1. Charakterystyka najważniejszych wskaźników wykorzystywanych przy ocenie akcji
Rynek pierwotny a rynek wtórny
Spółka gromadząc środki finansowe poprzez emisję akcji może tego dokonać na rynku prywatnym, jak i publicznym. Z rynku prywatnego korzystają spółki posiadające niniejszy kapitał o niewielkiej liczbie akcjonariuszy. Są one często określane spółkami prywatnymi. Natomiast na rynku publicznym emitują akcje spółki o większych rozmiarach, nazywane spółkami publicznymi. Rynki finansowe dla akcji funkcjonują jako rynki pierwotne i rynki wtórne.
Koszty i korzyści dopuszczenia akcji do publicznego obrotu
Z możliwością dopuszczenia akcji do publicznego obrotu spółka uzyskuje szereg korzyści, ale ponosi również i koszty.
Do podstawowych korzyści publicznej sprzedaży akcji należy zaliczyć:
• zwiększenie możliwości pozyskania kapitału przez przedsiębiorstwo, gdyż poszerza się grono potencjalnych inwestorów i kwota dostępnego kapitału, który jest lokowany na publicznym rynku kapitałowym,
• większa płynność akcji notowanych na rynku publicznym, co pozwala na osiągnięcie wyższych cen na emitowane akcje; przy sprzedaży na rynku niepublicznym (prywatnym) emitent oferuje zazwyczaj akcje po cenie obniżonej ze względu na niską płynność w obrocie prywatnym
• notowanie akcji na rynku publicznym daje możliwość obiektywnej wyceny wartości spółki, co zmniejsza ryzyko inwestowania w to przedsiębiorstwo
• akcjonariusze uzyskują możliwość dywersyfikacji ryzyka poprzez możliwość sprzedaży akcji spółki na rynku publicznym
• spółka staje się publicznie znana (notowanie w obrocie giełdowym to bezpłatna reklama spółki)
• fakt dopuszczenia akcji spółki do publicznego obrotu sprawia, iż mocniejsza staje się pozycja spółki na rynku
• polski system podatkowy przewiduje preferencje dotyczące dochodów z akcji, w tym dochodów z akcji znajdujących się w publicznym obrocie
Do podstawowych kosztów i ograniczeń związanych z wejściem do publicznego obrotu należą:
• koszty emisji, wyższe niż w przypadku oferty prywatnej; do kosztów tych, które obniżają ostatecznie wpływy kapitału do przedsiębiorstwa z emisji nowych akcji, zaliczamy wynagrodzenie instytucji gwarantującej i organizującej emisję (bank inwestycyjny), koszty sporządzania prospektu emisyjnego itp.,
• obniżenie ceny oferowanej przy sprzedaży nowych akcji poniżej bieżących notowań akcji poprzednich emisji, co ma zapewnić zbycie całej oferowanej puli akcji,
• obowiązek ujawniania wszystkich istotnych informacji o przedsiębiorstwie, które mogą mieć wpływ na kształtowanie się cen rynkowych akcji; może to dawać pewne korzyści konkurentom,
• zwiększenie kontroli nad zarządem spółki, presja na zarząd do działań zwiększających wartość rynkową przedsiębiorstwa jest znacznie silniejsza dla spółek notowanych publicznie, może to być postrzegane jako korzystne dla spółki, ale uciążliwe dla zarządzających,
{mosgoogle}
Składniki kapitału własnego
Bardzo istotnym efektem powiększania kapitału własnego drogą emisji nowych akcji zwykłych (lub innych papierów wartościowych wymiennych na akcje zwykłe) jest tzw. rozwodnienie kapitału własnego. Dotyczy ono sytuacji, kiedy zwiększeniu liczby akcji nie towarzyszy proporcjonalny wzrost zysków wypracowanych przez spółkę. Prowadzi to do spadku zysku przypadającego na jedną akcję (EPS) lub rentowności kapitału własnego (ROE), a w konsekwencji doprowadza do spadku notowań akcji.
Wzrost udziału kapitału własnego w kapitale całkowitym przedsiębiorstwa wpływa na zwiększenie płaconego podatku z przyszłych przepływów operacyjnych firmy (następuje spadek wskaźnika dźwigni finansowej, co wywoła mniejszą osłonę podatkową). Jednocześnie powiększanie kapitału własnego w stosunku do kapitału obcego zmniejsza ryzyko bankructwa przedsiębiorstwa.
Trzecim składnikiem kapitału własnego spółki jest zysk niepodzielony. Często jest on określany mianem zysku zatrzymanego w przedsiębiorstwie. Zysk netto firmy po opodatkowaniu może zostać przekazany na wypłatę dywidendy uprzywilejowanej (w pierwszej kolejności), a następnie zwykłej. Jeżeli wartość wypłacanych dywidend jest mniejsza od wartości zysku netto, to pozostała część zysku jest zatrzymywana w przedsiębiorstwie w celu ich powtórnego zainwestowania. Zatrzymanie zysków może doprowadzić do wzrostu ceny akcji firmy w przypadku, gdy zyski zostaną zainwestowane według stopy dochodu, która przewyższy wymaganą dla danej firmy stopę dochodu z kapitału akcyjnego. Spółka będzie się rozwijała, czyli powiększała wartość swoich aktywów, kiedy będzie reinwestowała zyski zatrzymane w projekty inwestycyjne o dodatniej wartości NPV.
Autorem jest Pani Sylwia Hucik Gaicka
Tekst pochodzi z Portalu www.inwestycje.pl
Serdecznie dziękuję za jego udostępnienie.
www.inwestycje.pl
Powrót na górę strony >>> kliknij
Przejdź na bloga >>> kliknij
Przejdź na forum >>> kliknij
Przejdź do spisu treści porad/artykułów >>> kliknij