Mając na uwadze obecną sytuację gospodarczą, warto zwrócić uwagę na ryzyko i zagrożenia, jakie dla wykonania zawartych umów wiąże ze sobą restrukturyzacja zobowiązań kontrahenta czy też likwidacja jego przedsiębiorstwa w ramach regulacji ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze.
W trybie ustawy prawo upadłościowe i naprawcze możemy mieć do czynienia z postępowaniem naprawczym, upadłością układową, upadłością układową z likwidacją części majątku dłużnika i ostatecznie z upadłością likwidacyjną.
Upadłość likwidacyjna
Celem postępowania upadłościowego jest restrukturyzacja przedsiębiorstwa umożliwiająca jego dalsze działanie, dlatego dopiero gdy brak jest podstaw do wszczęcia postępowania układowego, ogłaszana jest upadłość likwidacyjna. W przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, to wierzyciele głosują nad propozycjami układowymi zawierającymi warunki restrukturyzacyjne.
Zmiana lub rozwiązanie
Taką propozycją układową może być zmiana czy też rozwiązanie zawartych umów nie tylko z wierzycielem, ale i z osobą trzecią, jednak za jej zgodą. Może tu chodzić o różnego rodzaju umowy, a treść propozycji zależy każdorazowo od okoliczności danego przypadku. Od dnia ogłoszenia upadłości układowej do dnia zatwierdzenia przez sąd propozycji układowych, możliwość zawierania nowych umów zależy od ustanowionego ? w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości ? sposobu zarządu majątkiem, a ponadto powinna podlegać każdorazowo szczegółowej analizie. Po zakończeniu postępowania, zarząd majątkiem upadłego wynika z treści zatwierdzonego układu.
Gdy brak podstaw
Bardziej istotny wpływ na wykonywanie i obowiązywanie zawartych umów ma ogłoszenie upadłości likwidacyjnej, która ma miejsce, jeżeli brak jest podstaw do ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu. W przypadku ogłoszenia upadłości likwidacyjnej sąd wyznacza syndyka, a dłużnik traci prawo zarządu swoim majątkiem. Jeżeli z kontrahentem, w stosunku, do którego ogłoszono upadłość likwidacyjną, istnieją umowy, które nie zostały wykonane w całości lub części, nie wygasają one automatycznie. Syndyk może bowiem wykonać zobowiązanie upadłego i zażądać od drugiej strony spełnienia świadczenia wzajemnego (np. wykonania objętych umową prac budowlanych) lub też od umowy odstąpić.
Odstąpienie czy wykonanie
W tym celu należy złożyć syndykowi w odpowiedniej formie żądanie określenia czy odstępuje on od umowy, czy żąda jej wykonania. W przypadku odstąpienia od umowy strona może dochodzić należności z tytułu wykonania zobowiązań i poniesionych strat zgłaszając swoją wierzytelność w postępowaniu upadłościowym. Prawo upadłościowe w zakresie upadłości likwidacyjnej przyjmuje też szczegółowe regulacje odnośnie szeregu umów i zobowiązań umownych.
Wydano przedmiot
Umowa najmu lub dzierżawy wiąże strony, jeżeli przedmiot umowy przed ogłoszeniem upadłości został wydany. Syndyk jednak w określonych warunkach może wypowiedzieć taką umowę także gdy jej wypowiedzenie przez upadłego nie było dopuszczalne. Z dniem ogłoszenia upadłości wygasa na przykład umowa kredytu, jeżeli kredytodawca nie przekazał kredytu do dyspozycji. Umowa leasingu natomiast może zostać w określonym terminie przez syndyka wypowiedziana ze skutkiem natychmiastowym.
Wzruszenie umowy
W każdym przypadku zawierania umowy, na podstawie której mamy zamiar nabyć majątek od kontrahenta, już znajdującego się w trudnej sytuacji finansowej, powinno się mieć na uwadze możliwość wzruszenia takiej umowy na wypadek ogłoszenia upadłości likwidacyjnej. Bezskuteczne bowiem są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, na podstawie których z majątku upadłego dokonano rozporządzenia nieodpłatnie lub odpłatnie, ale za cenę rażąco niewspółmierną do dokonanego rozporządzenia. Dlatego też, niezależnie od faktu, czy w stosunku do kontrahenta toczy się już postępowanie upadłościowe, czy nie, należy za każdym razem szczegółowo rozważać, często bardzo atrakcyjne warunki finansowe takiej transakcji.
Ożywione postępowanie
Po wejściu w życie uchwalonej już przez Sejm nowelizacji Prawa upadłościowego, na znaczeniu ma zyskać dotychczas martwe postępowanie naprawcze, umożliwiające restrukturyzację przedsiębiorstwa na zasadach mniej rygorystycznych niż w trybie postępowania układowego, a to ze względu na rozszerzenie kręgu podmiotów w stosunku, do których będzie ono mogło być wszczęte. Jeżeli zostanie wszczęte postępowanie naprawcze, następuje głosowanie wierzycieli nad propozycjami restrukturyzacyjnymi dłużnika na analogicznych zasadach jak w postępowaniu układowym. W związku z tym wydaje się, że propozycje restrukturyzacyjne mogłyby analogicznie jak w układzie i na analogicznych warunkach polegać także na zmianie czy też rozwiązaniu zawartych przez kontrahenta umów.
Agnieszka Kowalczuk, autorka jest aplikantką radcowską Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych Miller Canfield W. Babicki A. Chełchowski i Wspólnicy dla www.GazetaFinansowa.pl
