Jakich wypłat może dokonać bank na żądanie osoby trzeciej w przypadku śmierci posiadacza rachunku bankowego?W pierwszej kolejności należy wskazać na koszty pogrzebu posiadacza rachunku. Sam ustawodawca postanowił, że żądać od banku prowadzącego rachunek oszczędnościowy wypłacenia pewnej kwoty na pokrycie tych kosztów (stanowiących ich równowartość) może taka osoba, która poniosła wydatki związane z pogrzebem posiadacza rachunku.
Jednak oczywiście bank nie opiera się tylko na słowie takiej osoby, bowiem zwrotu konieczne jest przedstawienie przez tę osobę rachunków stwierdzających wysokość wydatków związanych z pogrzebem. W takim wypadku w ogóle nie ma znaczenia, czy osoba, która poniosła koszta pogrzebu posiadacza rachunku oszczędnościowego należy do kręgu jego spadkobierców, istotny jest tylko fakt pokrycia tych wydatków i udokumentowania ich.
Bardzo ważne w tym przypadku dla osoby, która poniosła koszty pogrzebu i chciałaby uzyskać zwrot wydatków od banku jest to, że osoba taka nie musi wcale legitymować się przed bankiem na przykład książeczką oszczędnościową zmarłego (czy tez innym dowodem zawarcia umowy rachunku bankowego). W doktrynie przyjmuje się, że bank, który otrzymał żądanie wypłaty od osoby przedstawiającej w/w rachunki, nie może odmówić tej osobie informacji o fakcie prowadzenia rachunku oszczędnościowego dla osoby zmarłej.
Nie można wykluczyć i takiej sytuacji, że ilość środków zgromadzonych na rachunkach oszczędnościowych w danym banku nie wystarcza na pełne pokrycie kosztów urządzenia pogrzebu. Wtedy oczywiście bank nie jest zobowiązany do wypłaty, która czyniłaby z niego poszkodowanego. Bowiem bank zobowiązany jest jedynie do wypłacenia sumy mieszczącej się w granicach tzw. salda dodatniego rachunku. Co niezwykle ważne nie ma tu znaczenia nawet fakt, iż na przykład zmarły posiadacz rachunku bankowego zawarł z bankiem umowę przewidującą jego uprawnienie do spowodowania tzw. debetu na rachunku).
Na czyją rzecz może być dokonana dyspozycja wkładem na wypadek śmierci?
Benficjentem dyspozycji wkładem może być małżonek, wstępny, zstępny lub rodzeństwo. Nie ma przeszkód aby dyspozycja została dokonana na rzecz kilku osób, jednak w takim przypadku posiadacz rachunku powinien, a nawet musi określić sumę, która przypada na rzecz każdej z osób.
Ustawą prawo bankowe wprowadzoną możliwość dyspozycji wkładem na wypadek śmierci limituje kwotowo. I tak bank ma obowiązek w razie śmierci posiadacza rachunków oszczędnościowych, wypłacić z tych rachunków kwotę nie wyższą niż przypadające na ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie przekraczającą jednak wysokości środków na rachunku – osobie, którą posiadacz rachunku wskazał w umowie. Jest to więc ustawowy limit wypłat z tytułu dyspozycji, który wyznacza górną granicę roszczenia osoby uprawnionej wobec banku.
Czy dyspozycja wkładem na wypadek śmierci regulowana jest przepisami prawa spadkowego?
Wprost przeciwnie. Do dokonanej dyspozycji wkładem oszczędnościowym na wypadek śmierci nie stosuje się przepisów prawa spadkowego. Oczywiście z samej nazwy można wnioskować, że jest rozrządzenie majątkowe na wypadek śmierci. W związku z powyższym beneficjent dyspozycji nie jest zobowiązany do jakichkolwiek świadczeń na rzecz spadkobierców zmarłego posiadacza rachunku.
Uprawnienia ZUS do środków zgromadzonych na rachunku
Wraz ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego dochodzi bądź do rozwiązania umowy rachunku bankowego (sama umowa musi to przewidywać), bądź zachodzi sytuacja, w której w miejsce posiadacza rachunku wstępują spadkobiercy, czyli stają się posiadaczami rachunku. Generalnie zasada jest taka, iż wszelkie przysługujące osobom trzecim wobec zmarłego wierzytelności mogą być przez te osoby dochodzone od spadkobierców, co z reguły będzie wymagało przeprowadzenia postępowania sądowego. W przypadku ZUS-u możliwe jest pozasądowe ściągnięcie wierzytelności o zwrot kwot nienależnie przekazanych na rachunek bankowy zmarłego.
Jak przebiega realizacja obowiązku wypłaty z rachunku bankowego na rzecz ZUS?
Od momentu otrzymania od organu rentowego wniosku mamy do czynienia z obowiązkiem banku dokonania wypłaty na rzecz ZUS. Jako organy rentowe wchodzi w rachubę Biuro Rent Zagranicznych albo inna jednostka organizacyjna ZUS. Wniosek organu rentowego powinien spełniać pewne wymogi formalne. Z cała pewnością i w pierwszej kolejności powinien powoływać podstawę prawną, a także określać numery rachunków, na które dokonano wpłaty oraz kwotę, która ma być wypłacona przez bank.
Bardzo istotne w powyższym postępowaniu jest to, że bank, który otrzymał wniosek nie jest ani zobowiązany, ani uprawniony do badania jego merytorycznej zasadności. Nie jest on też zobowiązany do poinformowania o zgłoszonym wniosku innych uprawnionych i co chyba najważniejsze – nie może on również odmówić wypłaty z powołaniem się na okoliczność, że inna osoba uprawniona kwestionuje zasadność wniosku złożonego przez ZUS.
Oczywiście obowiązek wypłaty nie jest nieograniczony, obciąża bank na rzecz ZUS do wysokości środków znajdujących się na rachunku w chwili otrzymania wniosku od organu rentowego. Gdyby zaistniała sytuacja, iż bank zanim otrzyma od ZUS stosowany wniosek dokonana wypłaty z rachunku jakiejś określonej kwoty innym osobom (także uprawnionym), co w konsekwencji zmniejszy pulę środków zgromadzonych na rachunku, to bank nadal jest zobowiązany do wypłaty na rzecz ZUS w granicach jego wniosku.
Pamiętaj, że:
1. Roszczenie o zwrot wydatków poniesionych w związku z pogrzebem posiadacza rachunku ogranicza się do kwoty nie przekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku, a wypłacona przez bank z tego tytułu kwota nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku,
2. Roszczenie o zwrot wydatków poniesionych w związku z pogrzebem posiadacza rachunku nie dotyczy środków zgromadzonych na wspólnym rachunku oszczędnościowym,
3. W doktrynie przyjmuje się różne rozwiązania dla problemu, czy koszty pogrzebu, których zwrotu można żądać od banku obejmują także koszta postawienia nagrobka, i tak za opowiedział się Sąd Najwyższy w kilku orzeczeniach, w tym z dnia 10 grudnia 1962 r. oraz z dnia 13 listopada 1969 r.,
4. Dyspozycja wkładem oszczędnościowym na wypadek śmierci może być w każdym czasie odwołana przez posiadacza rachunku, w każdym czasie posiadacz rachunku może także zmienić dokonaną przez siebie dyspozycję. Obu czynności posiadacz rachunku może dokonywać bez zgody banku,
5. Z faktu, iż nie ma przeszkód do tego, by jedna osoba posiadała rachunki bankowe w kilku bankach wypływa taki skutek, iż posiadacz rachunków w kilku bankach, może w każdym dokonać dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, a co jest tego konsekwencją, może to doprowadzić do sytuacji, w której każdy z tych banków będzie zobowiązany samodzielnie do wypłaty wkładu na rzecz beneficjetna dyspozycji (każdy osobno w granicach limitu ustawowego),
6. Kwota wypłacona w wykonaniu dyspozycji nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku,
7. Wypłata z rachunku bankowego na rzecz ZUS może nastąpić zarówno w formie gotówkowej, jak i w formie bezgotówkowej, zawsze wypłata powinna nastąpić niezwłocznie po otrzymaniu wniosku,
8. W przypadku zbiegu żądań wypłaty z rachunku bankowego innych osób uprawnionych oraz ZUS-u, bank nie może wypłacić tym osobom żądanych przez nich kwot,
9. Bank jest zwolniony z obowiązku wypłaty ZUS kwot, jeżeli przed otrzymaniem wniosku organu rentowego zrealizował już wcześniejsze dyspozycje innych uprawnionych, a w ciągu 30 dni od otrzymania wniosku poinformował o tym organ rentowy i jednocześnie wskazał osoby, które pobrały wypłaty. W przypadku niepoinformowania organu rentowego zgodnie z ww. przepisem bank będzie zobowiązany do realizacji jego wniosku z własnych środków.
Podstawa prawna:
stawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zmianami).
źródło: Redakcja serwisu www.e-prawnik.pl
www.e-prawnik.pl ? lider wśród serwisów internetowych dostarczających informacje prawne na żądanie ? z gwarancją ?Dziś pytanie ? dziś odpowiedź?
