Osoba zatrudniająca pracowników w ramach stosunku pracy zobowiązana jest do przestrzegania przepisów z zakresu prawnej ochrony pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca może naruszyć te obowiązki z winy umyślnej lub nieumyślnie, jednak w niektórych przypadkach, przez niewykonanie ciążącego na nim obowiązku, popełnia wykroczenie. Najczęściej popełniane wykroczenia, będące wynikiem nieprzestrzegania przepisów z zakresu prawnej ochrony pracy to:
– niewypłacenie lub niewypłacenie w terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi, bezpodstawne obniżenie bądź dokonanie bezpodstawnego potrącenia wynagrodzenia lub innego świadczenia,
– naruszenie przepisów o czasie pracy, np.: niezapewnienie pracownikom przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy w okresie rozliczeniowym czasu pracy, zatrudnianie powyżej dopuszczalnych limitów godzin nadliczbowych, nieudzielenie dnia wolnego od pracy w tygodniu w zamian za pracę w niedzielę,
– niewydanie pracownikowi świadectwa pracy,
– nieprowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy, np. indywidualnych kart ewidencji czasu pracy, akt osobowych pracowników,
– nieudzielenie przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego w roku nabycia do niego prawa, najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego,
– wypowiedzenie lub rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy bez wypowiedzenia z rażącym naruszeniem przepisów prawa pracy, np.: brak formy pisemnej oświadczenia woli, niepodanie przyczyny uzasadniającej rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy w ww. trybach, brak konsultacji z organizacją związkową reprezentującą pracownika,
– niepotwierdzenie na piśmie, w terminie 7 dni, zawartej z pracownikiem umowy o pracę,
– zawieranie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę,
– naruszenie przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
W praktyce często zdarza się sytuacja, że pracodawca popełnia wykroczenie tylko dlatego, że nieumiejętnie stosował przepisy prawa lub nie wiedział o zmianie obowiązujących przepisów. W sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika określonym w kodeksie pracy, a także w sprawach o inne wykroczenia związane z wykonywaniem pracy zarobkowej, oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy (jeżeli ustawa nie stanowi inaczej). Popełnienie przez pracodawcę wykroczenia inspektor pracy stwierdza w czasie czynności kontrolnych. W takiej sytuacji inspektor pracy może na osobę winną nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego, jeżeli uzna, że kara ta będzie wystarczająca. W postępowaniu mandatowym wysokość grzywny wynosi do 500 zł. W wyjątkowych sytuacjach grzywna może wynieść do 1000 zł ? ma to miejsce w sytuacji, gdy czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy. Nadzór nad postępowaniem mandatowym sprawuje Główny Inspektor Pracy. Inspektor pracy nakładający grzywnę obowiązany jest określić:
– jej wysokość,
– wykroczenie zarzucone sprawcy,
– poinformować sprawcę wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy.
Sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego. Mandat staje się prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego. Nakładany mandat karny jest mandatem kredytowanym, wydawanym ukaranemu za potwierdzeniem odbioru. Grzywna nałożona mandatem powinna być uiszczona w terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu. Prawomocny mandat karny podlega uchyleniu tylko wówczas, jeżeli grzywnę nałożono za czyn nie będący czynem zabronionym jako wykroczenie. Następuje to na wniosek ukaranego złożony w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się mandatu lub z urzędu. Uprawnionym do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania grzywna została nałożona. Jeżeli osoba, wobec której inspektor pracy chce zastosować postępowanie mandatowe, odmówi przyjęcia mandatu lub jeżeli kara grzywny nałożonej mandatem nie jest współmierna do zarzucanych czynów, inspektor pracy występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie.
Inspektor pracy w toku czynności wyjaśniających przesłuchuje osobę, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie. Osoba ta ma prawo odmówić złożenia wyjaśnień oraz zgłosić wnioski dowodowe, o czym należy ją pouczyć. Przed przesłuchaniem inspektor pracy wyjaśnia, o jakie wykroczenie osoba może być obwiniona, a zarzut ten wpisuje się do protokołu przesłuchania. Osoba, przeciwko której wniesiono wniosek o ukaranie w sprawie o wykroczenie, jest tzw. obwinionym. Kierowany do sądu wniosek o ukaranie powinien zawierać elementy wymagane przepisami, np. imię i nazwisko oraz adres obwinionego, a także inne dane niezbędne do ustalenia jego tożsamości, jego miejsce zatrudnienia i dane o jego warunkach materialnych, rodzinnych i osobistych. Często osoba, która popełniła wykroczenie, odmawia podania takich danych. Należy jednak zaznaczyć, że dane te wykorzystywane są wyłącznie w celach służbowych. Niepodanie ich inspektorowi pracy może uzasadniać skierowanie wniosku do prokuratora o wszczęcie postępowania z art. 225 § 2 Kodeksu karnego w związku z popełnieniem przestępstwa utrudniania wykonania czynności służbowej osobie uprawnionej do kontroli w zakresie inspekcji pracy, co zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3. W postępowaniu mandatowym o fakcie ukarania wie tylko osoba ukarana, np. pracodawca, osoba działająca w imieniu pracodawcy czy inna osoba odpowiedzialna, tj. kierownik działu kadr czy główny księgowy.
Osoby pokrzywdzone często nie mają świadomości, że zostały naruszone ich prawa wynikające ze stosunku pracy. Inaczej kształtuje się sytuacja w przypadku skierowania wniosku o ukaranie do sądu. We wniosku o ukaranie inspektor pracy zobowiązany jest wskazać osoby pokrzywdzone i poinformować je o skierowaniu wniosku do sądu. Osoby te mają prawo wystąpić przed sądem w charakterze oskarżycieli posiłkowych. Skierowanie wniosku o ukaranie do sądu niekoniecznie musi zakończyć się rozprawą. Inspektor pracy może za zgodą obwinionego, przesłuchanego uprzednio w toku czynności wyjaśniających, umieścić we wniosku o ukaranie:
– wniosek o skazanie obwinionego za zarzucany mu czyn bez przeprowadzania rozprawy i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego,
– odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego.
Jest to możliwe tylko wówczas, gdy w świetle zebranych dowodów wyjaśnienia obwinionego oraz okoliczności popełnienia wykroczenia nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy. W przypadku kierowania wniosku o ukaranie do sądu inspektor pracy zobowiązany jest wskazać tzw. ujawnionych pokrzywdzonych i powiadomić ich o możliwości wystąpienia przed sądem. Sąd zawiadamia taką osobę o terminie rozprawy. Osoba pokrzywdzona nie musi brać udziału w postępowaniu. Zgodnie z art. 29 k.p.w. niestawiennictwo prawidłowo powiadomionego pokrzywdzonego na rozprawę lub posiedzenie nie wstrzymuje toku sprawy.
PODSTAWA PRAWNA:
1.Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r., kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z zm.).
2.Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.),
3.Ustawa z 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz.U. Nr 35, poz. 163 ze zm.) ? art. 22. 4.
4.Ustawa z 24 sierpnia 2001 r., kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2001 r. Nr 106, poz. 1148).
Artykuł pochodzi
z serwisu porad prawnych
www.eprawnicy.pl
Przeczytaj inne porady prawne:
Zwolnienie pracownika na chorobowym,
Zakaz konkurencji w trakcie trwania zatrudnienia,
Odmowa pracy w godzinach nadliczbowych,
Przejdź do spisu treści 700 porad finansowych zawartych na portalu ,
Przejdź na bloga www.blog.finanseosobiste.pl ,
Przejdź do działu Nowe produkty finansowe